Etyka dziennikarska
Etyka dziennikarska – rodzaj etyki stosowanej; utożsamiana z etyką profesjonalną, koncentruje się na praktycznych problemach związanych z zawodem dziennikarza.
Zawiera się w niej ogół norm i zasad określający zachowania i działania uważane za właściwe w pracy dziennikarza. Jej podstawowe założenia to: dążenie do prawdy, bezstronność i uczciwość, szacunek dla prywatności innych; niezależność od grup interesów, poszanowanie prawa oraz respektowanie dobrych obyczajów[1]. Etyki profesjonalne według Encyclopediaa of Applied Ethics koncentrują się na dwóch obszarach refleksji etycznej: kodeksach etycznych oraz etyce dylematu[2].
Kodeksy etyczne[edytuj | edytuj kod]
Wyznaczają standardy, normy, wartości oraz rodzaje odpowiedzialności dziennikarskiej. Między innymi:
- Deklarację Paryską zawierającą Międzynarodowe Zasady Etyki Zawodowej w Dziennikarstwie (1983)
- Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy zawierające Europejski Kodeks Deontologii Dziennikarskiej (1993)[3].
- Światowa Karta Etyki Dziennikarskiej z 12 czerwca 2019 roku przyjęta przez 30. Kongres Międzynarodowej Federacji Dziennikarzy[4][5]
Polskie kodeksy etyki dziennikarskiej[edytuj | edytuj kod]
W 1937 roku w oparciu o umowę Związku dziennikarzy RP ze Związkiem Wydawców Dzienników i Czasopism powołano Prasową Komisję Orzekającą. Po II wojnie światowej (w roku 1945) na I Zjeździe Zawodowym Dziennikarzy uchwalono Dziennikarski Kodeks Obyczajowy, który po zmianach (ostatnie w 1991 roku) jest obowiązującym w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej.
Innym dokumentem deontologii medialnej w Polsce jest Karta etyczna mediów przyjęta w roku 1995 przez wszystkie stowarzyszenia dziennikarskie oraz przez większość organizacji nadawców. Propagatorem Karty było rzymskokatolickie Duszpasterstwo Środowisk Twórczych. Karta ta zawiera 7 zasad dotyczących m.in. prawdy, obiektywizmu, uczciwości, szacunku i tolerancji[6].
Głównym zarzutem kierowanym pod adresem kodeksów etycznych jest ich mocno idealistyczny charakter, który bazuje na sumieniu i moralności ludzkiej. W praktyce kodeksy etyczne obowiązują tylko wtedy gdy zostaną uznane przez profesjonalistów. Są pozbawione innych sankcji zapewniających ich przestrzeganie, mają tym samym znaczenie honorowe.
Etyka dylematów[edytuj | edytuj kod]
Niejednoznaczne przypadki (Quandry Ethics) to sytuacje, które ze względu na swą wyjątkowość nie są objęte dyrektywami kodeksów. Wbrew pozorom ich występowanie jest bardzo częste[7], dlatego też sposób rozwiązania problemu opiera się zwykle na opiniach doświadczonych dziennikarzy, medioznawców i analogicznych przykładach z innych krajów. W związku z tym, że Quandry Ethics nie wpisuje się w żadne ogólne normy postępowania, a zaistniałe przypadki wymagają szybkiej reakcji, dla dziennikarzy bardzo pomocne stają się czasopisma branżowe takie jak miesięcznik Press, który zajmuje się Quandry Ethics[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Skrzypczak J. (red), Popularna encyklopedia mass mediów, wyd. Kurpisz, Poznań 1999 r.
- ↑ Pleszczyński J. Etyka dziennikarska, wyd. Difin, Warszawa 2007, s. 19.
- ↑ Golka B.,Michalski B., Etyka dziennikarska a kwestie informacji masowej, Warszawa 1989; i Golka B., Etyka dziennikarska – utopia czy rynek? [w:] „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, s. 14–22.
- ↑ Global Charter of Ethics for Journalists
- ↑ Tłumaczenie Global Charter of Ethics for Journalists opublikowane przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich
- ↑ O odpowiedzialności etycznej dziennikarzy [online], zb.eco.pl [dostęp 2017-12-15].
- ↑ Michał Niedbalski, Barbara Erling, Publikacja "Sieci" o chorobie Gowina to przekroczenie granic [online].
- ↑ Pleszczyński J. Etyka dziennikarska, wyd. Difin, Warszawa 2007, s. 19–20.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dziennikarski kodeks obyczajowy Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej. tvp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-13)].
- Treść Kodeksu Etyki Dziennikarskiej. sdp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-26)].
- Zasady etyki dziennikarskiej w TVP. tvp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-26)].
- Światowa Karta Etyki Dziennikarskiej
Journalism, ethics of (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].
