Fabian Hochstim
| Data urodzenia |
1825 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 listopada 1906 |
| Zawód, zajęcie |
kamieniarz, rzeźbiarz |
Fabian Hochstim (ur. 1825, zm. 7 listopada 1906 w Krakowie) – krakowski kamieniarz, rzeźbiarz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Seliga Hochstima. Ojciec i dwaj jego bracia Pinkus Mendel i Mojżesz Wolf również zajmowali się kamieniarstwem[1]. Fabian od lat 60. XIX wieku aż do śmierci prowadził pracownię kamieniarską. Odziedziczył ją jego syn Jakub, który sprzedał ją swojemu szwagrowi Salomonowi Winklerowi z prawem używania nazwy Fabian Hochstim[2]. Fabian oraz jego dwaj synowie Ezriel Wolf zwany Adolfem i Jakub byli członkami Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych[3].
W1872 roku kandydował do Rady Miasta Krakowa, ale nie został wybrany. Był członkiem zarządu Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich Szomer Umonim (Strażnik Wiary). Należał do lwowskiego stowarzyszenia Agudas Achim (Przymierze Braci). W 1869 roku on i jego bracia przekazali datek na trumnę Kazimierza Wielkiego, a Fabian przekazał do zbiorów Muzeum Techniczno-Przemysłowego trzynaście sztuk posadzki z masy kamiennej i szlifowaną płytę marmurową. W 1872 roku Fabian włączył się w akcję budowy pomnika Floriana Straszewskiego przekazując na ten cel datek[4].
W 1902 roku powstała firma Hochstim i spółka, która działała niezależnie od firmy kamieniarskiej. Jej właścicielami był Fabian i jego synowa Rozalia (z prokurą dla syna Adolfa). Mieściła się ona na ulicy Szpitalnej 36[5]. Po śmierci Fabiana w styczniu 1907 roku została ona wyrejestrowana, ale Rozalia i Adolf w 1908 roku zarejestrowali ją ponownie pod tą samą nazwą[6].
Mieszkał przy ulicy Zielonej 11. Zmarł 7 listopada 1906 roku. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej[7].
Pracownia kamieniarska[edytuj | edytuj kod]
Fabian (Feiwel/ Faibus) własną firmę otworzył w latach 60. XIX wieku, ale własną pracownię otworzył prawdopodobnie w połowie 1862 roku. Trudno podać dokładną datę bo w reklamach, które ukazywały się w prasie podawano trzy różne: 1861, 1864 czy 1865. Natomiast wpis do rejestru sądowego miał miejsce w 1874 roku. Firma Fabiana sprzedawała głównie gotowe nagrobki, ale realizowano również zlecenia indywidualne zgodnie z przekazanym szkicem. Nagrobki wykonane w firmie Fabiana Hochstima łatwo zlokalizować ponieważ umieszczano na nich sygnaturę. Najczęściej była wykuta na postumencie. Można je odnaleźć na cmentarzach w Krakowie, Bochni, Jaćmierzu, Jarosławiu, Jaśle, Lutczy,Łososinie Górnej, Mielcu, Olszówce, Przecławiu, Rzeszowie, Smardzowicach, Tarnowie czy Wieliczce[8].
Hochstim był również znanym producentem posadzek. Po zamówieniu opracowywano wzór, który zamawiano w fabryce produkującej płytki ceramiczne. Podczas układania firma umieszczała na ścianie lub podłodze winietę z nazwą wykonawcy[9].
W 1870 roku zaprezentował swoje wyroby na Wystawie Rękodzielniczo-Przemysłowej w Krakowie i zostały one nagrodzone srebrnym medalem[10].
Ważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]
- w 1869 roku przy nagrobku Kazimierza Wielkiego. Nakazano mu rozebrać nagrobek, odnowić i uzupełnić brakujące elementy, wyszlifować i wypolerować elementy marmurowe, a na koniec poskładać. Dlatego 14 czerwca 1869 roku (podczas badania wytrzymałości podstawy nagrobka) Fabian Hochstim, z Pawełem Popielem i Karolem Frycem, był świadkiem odkrycia szczątków króla, a dzień później uczestniczył w badaniu grobu. Wziął w nim udział Jan Matejko, kierujący pracami Teofil Żebrawski i profesor archeologii Józef Łepkowski. Odkrycie to było zaskakujące, myślano bowiem, że jest to cenotaf. Hochstim uczestniczył też w uroczystym wydobyciu szczątków króla, które po włożeniu do tymczasowej trumny umieszczono w kaplicy Wazów[11]. Prace przy odnowieniu nagrobka ukończył w listopadzie 1869 roku[12].
- w 1876 roku wykonał ołtarz do krypty św. Leonarda według projektu francuskiego architekta i konserwatora Eugène'a Viollet-le-Duca[12]
- w 1879 roku konserwację nagrobka, stalli i posadzki podczas konserwacji kaplicy Batorego[12]
- We współpracy z Edwardem Stehlikiem i braćmi Trembeckimi w 1877 roku wykonał prace kamieniarskie w Sukiennicach, a w 1878 roku przy budowie strażnicy pożarniczej w Krakowie[12]
- schody do kaplicy św. Jacka w kościele św. Trójcy[12]
- prace kamieniarskie podczas rozbudowy krakowskiej sieci kanałowej[12].
Lokalizacja pracowni[edytuj | edytuj kod]
Rozpoczął działalność w kamienicy na ulicy św. Jana 1, w 1876 roku przeniósł się na ulicę Polną 79, by w 1891 roku przenieść się ponownie na ul św. Jana[13]. W 1986 roku przeniósł zakład na ul św. Sebastiana[14]. Ostatnią siedzibę miała pracownia przy ulicy Poselskiej 26, gdzie do 2022 roku zachował się napis na murze szyld „Pracownia Kamieniarska […] płyt marmurowych Fabiana Hochstima”. Hochstim przeniósł tam zakład na początku XX wieku do budynku zbudowanego specjalnie na jego potrzeby[15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maślak-Maciejewska, Zarubin ↓, s. 4.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 36.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 47.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 48.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 18.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 38.
- ↑ Nekrolog, „Nowa Reforma” (255), 9 listopada 1906, s. 4.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 7-8.
- ↑ Agnieszka Partridge, W krakowskich kamienicach warto patrzeć pod nogi [online], krakow.wyborcza.pl, 13 lipca 2013 [dostęp 2024-05-07].
- ↑ Wykaz medali i pochwał rozdzielonych na wystawie rękodzielniczo-przemysłowej w Krakowie 18 czerwca, „Unia” (74), 21 czerwca 1870, s. 4.
- ↑ Akt pamiątkowy złożony do trumny Kazimierza Wielkiego, „Dziennik Literacki” (28), 13 lipca 1869, s. 449-450.
- ↑ a b c d e f Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 25-27.
- ↑ Mam zaszczyt donieść....., „Czasopismo Towarzystwa Technicznego Krakowskiego” (1), 1891, s. 9.
- ↑ Maślak-Maciejewska i Zarubin ↓, s. 32-34.
- ↑ Maślak-Maciejewskaa i Zarubin ↓, s. 34-35.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Alicja Maślak-Maciejewska, Przemysław Zarubin, Od cmentarza żydowskiego po Wawel. Działalność Hochstimów – rodziny żydowskich kamieniarzy, „Studia Judaica” (1), 2022, s. 1-61.