Fefernuski kociewskie
| deser | |
 Fefernuski kociewskie z lukrem | |
| Rodzaj | |
|---|---|
| Kuchnia | |
| Miejsce powstania | |
| Obróbka żywności |
pieczenie |
| Składniki | |
|
mąka, smalec, miód, jajka, cukier, amoniak, soda oczyszczona, mleko, pieprz | |
Fefernuski kociewskie – rodzaj małych pierniczków otoczonych w lukrze, wypiekanych na Kociewiu jako część tradycji bożonarodzeniowej[1]. Produkt od 2006 r. znajduje się na Liście produktów tradycyjnych województwa pomorskiego w kategorii Wyroby piekarnicze i cukiernicze[2].
Są to małe pierniczki, o wymiarach ok. 2 × 2 cm. Powstają poprzez pieczenie na płaskiej blasze ciasta piernikowego, uprzednio pokrojonego w kostkę lub pociętego w kształt zbliżony do kopytek. Możliwe są też inne kształty – stożki, rożki, poduszeczki, kostki, czyli tzw. „wirfle”[2]. W wersji z małej, okrągłej foremki nazywane były „brukowcami” ze względu na to, że po wyschnięciu robiły się bardzo twarde[3].
Przygotowanie[edytuj | edytuj kod]
Według przepisu wpisanego na Listę produktów tradycyjnych, podawanego przez Krystynę Gierszewską, na ciasto oprócz mąki należy użyć takich składników jak: smalec, miód, jajka, cukier, amoniak, sodę oczyszczoną, mleko, a wśród tradycyjnych przypraw piernikowych znaleźć musi się pieprz, od którego wywodzi się nazwa[4]. Inna wersja przepisu, zawarta w książce pt. W kuchni i przy stole: ksiónżka o jeściu na Kociywiu mówi, że w skład ciasta wchodzą: jajka, cukier, mleko, olej, marmolada, cukier waniliowy, kakao, przyprawy do piernika i proszek do pieczenia oraz „w miarę możliwości rodzynki, migdały i drobno posiekane orzechy”[3].
Ciasto przygotowuje się na 2 tygodnie przed Świętami Bożego Narodzenia, zaś pieczenie następuje nie wcześniej niż po 4 dniach od momentu przygotowania[2].
Po upieczeniu i ostudzeniu fefernuski obtacza się lukrem otrzymanym przez dodanie do cukru wody i ubitego białka[3].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa „fefernuski” pochodzi z niemieckiego pfeffernusskuchen (pfeffer – pieprz, czyli pierny, nuss – orzech, czyli twardy)[5]. Nazwa oznacza więc twarde, pierne ciasteczka[6].
Znaczenie w kulturze[edytuj | edytuj kod]
30 czerwca 2006 fefernuski kociewskie zostały wpisane na Listę produktów tradycyjnych województwa pomorskiego w kategorii Wyroby piekarnicze i cukiernicze. Zgłosiła je – wraz z grochowinkami kociewskimi – regionalistka i Prezes Kociewskiego Forum Kobiet Krystyna Gierszewska. O możliwości takiej dowiedziała się w 2005 r. podczas V edycji konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo” w Szymbarku[7]. W kolejnej edycji tegoż konkursu fefernuski otrzymały wyróżnienie[5]. Przepis wpisany na listę pochodzi od p. Walburgii Juraszewskiej, gospodyni na parafii w Lignowach Szlacheckich, która w latach 60. XX w. przekazała przepis rodzinie Krystyny Gierszewskiej[6].
W badaniu przeprowadzonym w 2013 r., którego wyniki opublikowano w 2015 r., dotyczącym rozpoznawalności kuchni kociewskiej, wśród 100 respondentek – mieszkanek Kociewia fefernuski kociewskie znane były 52% badanych (było to miejsce drugie, po grochowinkach, które znało 80% badanych)[8].
Obecnie fefernuski kociewskie obecne są na różnych imprezach związanych z promocją kultury kociewskiej lub regionu Pomorza, takich jak Pomorskie Święto Produktu Tradycyjnego w Gdańsku-Oliwie[9] czy Narodowa Wystawa Rolnicza[10] i inne[5]. Prowadzone są także warsztaty kulinarne, jak w ramach XIII Festiwalu Twórczości Kociewskiej[11] oraz IV Kongresu Kociewskiego[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wigilijne potrawy regionalne. Zobacz co znajdzie się na stołach znanych ludzi z Pomorza [online], gdynia.naszemiasto.pl, 22 grudnia 2011 [dostęp 2023-12-03] (pol.).
- ↑ a b c Fefernuski kociewskie – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ a b c Hubert Pobłocki, Psiernik, pulwerkuch i inksze kuszki, [w:] Roman Landowski (red.), W kuchni i przy stole: ksiónżka o jeściu na Kociywiu, Wyd. 2 popr, Tczew: Starogard Gdański: Kociewski Kantor Edytorski ; „Promocja”, 2002, s. 124, ISBN 978-83-85026-67-9 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Krystyna Gierszewska, Potrawy Pani Krysi: Fefernuski kociewskie [online], Kuchnia Kociewska, 24 czerwca 2021 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ a b c Potrawy zarejestrowane: Fefernuski kociewskie [online], Kuchnia Kociewska, 30 czerwca 2006 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ a b Kuba Kaługa, Jedyne takie pierniczki. „Bez fefernusków nie ma świąt” [online], www.rmf24.pl, 20 grudnia 2022 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Rejestracja pierwszych produktów tradycyjnych [online], Kuchnia Kociewska, 17 czerwca 2021 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Anna Platta, Waldemar Żyngiel, Ocena znajomości regionalnej kuchni kociewskiej przez wybraną grupę kobiet, „Handel Wewnętrzny”, 1, 2005, s. 213–220, ISSN 0438-5403 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Magdalena Woźniczko, Dominik Orłowski, Etnografia i jej znaczenie w kształtowaniu współczesnej turystyki kulinarnej w Polsce, [w:] Dominik Orłowski, Elżbieta Puchnarewicz (red.), Turystyka kulturowa a regiony turystyczne w Polsce, Warszawa: Kraków: Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych ; Wydawnictwo Libron - Filip Lohner, 2010, s. 175, ISBN 978-83-62196-07-4 [dostęp 2023-12-02].
- ↑ Krystyna Paszkowska, Uczniowie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Swarożynie piekli fefernuski na Narodową Wystawę Rolniczą [online], tczew.naszemiasto.pl, 24 listopada 2018 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Krystyna Paszkowska, Tczew. Warsztaty kulinarne w ramach Festiwalu Twórczości Kociewskiej im. Romana Landowskiego za nami [online], tczew.naszemiasto.pl, 12 października 2021 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ Krystyna Paszkowska, Subkowy. Smakowite sympozjum o jeściu [online], tczew.naszemiasto.pl, 18 października 2010 [dostęp 2023-12-02] (pol.).