Feliks Olas

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Feliks Olas
Ilustracja
kapitan rezerwy piechoty kapitan rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1893
Poronin

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1922
1939–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
II Korpus Polski w Rosji

Jednostki

2 Pułk Piechoty,
2 Armia,
3 Armia,
20 Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej,
83 Pułk Strzelców Poleskich

Stanowiska

dowódca kompanii,
oficer sztabowy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
bitwa pod Kaniowem
wojna polsko-bolszewicka
III powstanie śląskie
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę
Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza
Multimedia w Wikimedia Commons
Feliks Olas
Ilustracja
starszy komisarz
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1893
Poronin

Data śmierci

1940

Przebieg służby
Lata służby

1922–1928

Formacja

Straż Celna
Straż Graniczna

Stanowiska

referent, radca

Feliks Józef Olas (ur. 3 stycznia 1893 w Poroninie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, funkcjonariusz oraz urzędnik Straży Celnej i Straży Granicznej, doktor praw, redaktor naczelny czasopisma „Czaty”, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Szymona i Anieli z Niwińskich[a]. Ukończył III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie[2] w 1914[1].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich[3] 16 sierpnia 1914 i służył w 2 pułku piechoty w składzie II Brygady[2]. W 1915 został absolwentem Szkoły Oficerskiej 2 pułku piechoty Legionów Polskich w Zambrowie[1]. Oddelegowany ze służby (superarbitracja) 16 kwietnia 1915 w Wiedniu, odbył leczenie i powrócił do Legionów[2]. Po tym jak II Brygada w połowie lutego 1918 przeszła na tereny ukraińskie, wstąpił do II Korpusu Polskiego w Rosji[2] i w jego szeregach służył w 13 pułku strzelców[1]. Podczas bitwy pod Kaniowem 11 maja 1918 został wzięty do niewoli przez Niemców, z której zbiegł[1][2]. Działał w organizacji Polskiej Organizacji Wojskowej[3] w Humaniu[1], potem od połowy 1918 w charakterze kuriera Polskiej Komendy Wojskowej w Moskwie[2] (przekazywał informacje w Mazowieckim pułku czerwonych ułanów oraz prowadził agitację celem wstępowania do Wojska Polskiego[1]).

W 1918 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego od listopada 1918 do końca lutego 1919 pracował w Wojskowej Szkole Mierniczej w Warszawie[1][2]. Potem był adiutantem w Ministerstwie Spraw Wojskowych[1]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej[3] służył w stopniu podporucznika w 2 Armii na stanowisku dowódcy kompanii, a od 1 czerwca do 31 października 1920 jako referent organizacyjny[1]. W 1921 został absolwentem Kursu Szefów Oddziału IV przy Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego[1]. Następnie sprawował funkcje szefa sekcji ogólnej w dowództwie 3 Armii oraz p.o. szefa oddziału sztabowego IV[3] oraz od 20 marca 1921 szefa Oddziału IV w IV Inspektoracie Armii[1]. Uczestniczył w III powstaniu śląskim[2] jako zastępca szefa sztabu Grupy „Wschód” od 21 maja do 1 lipca 1921[1]. Od 8 września do 31 października 1921 służył ponownie w 3 Armii[1]. Został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3]. W 1922 został przeniesiony do rezerwy[2][1].

W 1922 został funkcjonariuszem Straży Celnej, w której służył w stopniu starszego komisarza[1]. W 1925 objął stanowisko kierownika Inspektoratu Straży Celnej w Działdowie[1]. W tym samym roku został redaktorem naczelnym utworzonego wówczas czasopisma branżowego tej służby, pod nazwą „Czaty”[5]. Jego interpretacje ukazały się w wydanym w sierpniu 1926 pierwszym podręczniku straży granicznej pt. Służba ochrony granic, autorstwa Rudolfa Reinischa[5]. W 1926 Feliks Olas został przydzielony do służby w Warszawie i tam równolegle pozostawał szefem redakcji czasopisma „Czaty”, również przeniesionej do stolicy[1][2]. Służbowo pełnił funkcję referenta prasowego Straży Celnej[1]. Po przekształceniu Straży Celnej od marca 1928 pełnił analogiczne stanowisko referenta prasowego w Komendzie Straży Granicznej[1]. Wkrótce potem, z dniem 12 grudnia 1928 został przeniesiony do służby cywilnej i został zatrudniony jako urzędnik kontraktowy Referatu Prasowego oraz doradca prawny[5] Komendy Straży Granicznej[1]. 15 grudnia 1932 uzyskał stopień naukowy doktora praw na macierzystym Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1][2][3]. Sprawował funkcję radcy w Ministerstwie Skarbu[3]. Był redaktorem publikacji pt. Na straży granic Rzeczypospolitej. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji X-lecia straży granicznej 1928–1938[6]. Prowadzone przez Feliksa Olasa czasopismo „Czaty” stało się głównym periodykiem dotyczącym wiedzy i informacji z zakresu ochrony granic Polski i było wydawane do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939[1]. Był przydzielony do 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej[3]. Do 1939 był członkiem sądu koleżeńskiego Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich w Warszawie[7].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas kampanii wrześniowej został zmobilizowany do 83 pułku Strzelców Poleskich stacjonującym w Kobryniu[1][2]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie otwartego 28 lipca 2000 Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 768 (dosłownie określony jako Felix Opas)[8]. Przy zwłokach Feliksa Olasa zostały odnalezione: legitymacja urzędnika państwowego, dwa listy oraz pocztówka[9].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia majora[13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[14].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Różne źródła podały różne informacje dotyczące miejsca urodzenia Feliksa Olasa i nazwiska panieńskiego jego matki. Miłosz Filipowiak oraz Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku podali miejsce urodzenia Poronin i nazwisko panieńskie matki Nowińska, zaś Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń wskazała miejsce urodzenia Olszanica k. Nowego Targu i nazwisko panieńskie matki Nizińska. Dokumenty źródłowe w postaci świadectwa chrztu świętego, opublikowane na Muzeum Straży Granicznej, stwierdzają, że poprawne są Poronin jako miejsce urodzenia oraz nazwisko panieńskie matki Nowińska. Jednakże wspomnienia Andrzeja Olasa, syna Feliksa "Jakże pieknie oni nami rządzili!", i reprodukowana tam metryka chrztu Anieli, jednoznacznie stwierdzają, że nazwisko brzmi Niwińska[1][2][3][4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Filipowiak ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Feliks Olas. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2015-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  3. ↑ a b c d e f g h i j Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 443. [dostęp 2015-03-04].
  4. ↑ Andrzej Olas: Jakże pieknie oni nami rządzili!. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2014. ISBN 978-83-7432-985-9.
  5. ↑ a b c Miłosz Filipowiak: Prasa i wydawnictwa 1918-1939. Czaty. muzeumsg.pl. [dostęp 2015-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 września 2016)].
  6. ↑ Na straży granic Rzeczypospolitej. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji X-lecia straży granicznej 1928-1938. w.bibliotece.pl. [dostęp 2015-03-04].
  7. ↑ Sprawozdanie Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich w Warszawie za czas od dn. 1.IV.1937 r. do dn. 30.IV.1939 r.. Warszawa: 1939, s. 4.
  8. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2015-03-04].
  9. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 120. ISBN 83-7001-294-9.
  10. ↑ M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  11. ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 638 „za owocną pracę nad organizacją wydawnictwa dwutygodnika „Czaty”, organu funkcjonarjuszów Straży Granicznej”.
  12. ↑ M.P. z 1937 r. nr 213, poz. 355 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  13. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  14. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2015-03-04].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Miłosz Filipowiak: Feliks Olas. Muzeum Polskich Formacji Granicznych. [dostęp 2021-10-18].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Feliks_Olas&oldid=68463013”