Franciszek Jerzy Łakiński
| rotmistrz | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
-piramida_%C5%81aki%C5%84skiego.jpg)
Franciszek Jerzy Łakiński herbu Pelikan (ur. 10 marca 1767, w majątku Szczerbin gmina Łobżenica powiat pilski zm. 4 czerwca 1845) – polski szlachcic, rotmistrz Armii Księstwa Warszawskiego.
Pochodził ze szlacheckiego rodu pieczętującego się herbem Pelikan. Był synem Wojciecha, właściciela dóbr Szczerbin i Wyrza pod Mroczą oraz Zofii z Grabowskich z Grylewa koło Wągrowca. 10 marca 1767 został ochrzczony w kościele w Gromadnie. Nie zachowały się żadne dane na temat jego edukacji[1]. Po I rozbiorze Polski w 1772 stał się poddanym pruskim.
Będąc pruskim poddanym, w latach 1790–1807 służył jako oficer w armii pruskiej. Zdobył tam odznaczenia: Złoty Krzyż i Krzyż Żelazny[1]. Po pokoju w Tylży Szczerbin został włączony do Księstwa Warszawskiego. Wtedy Łakiński, jako poddany polski, wstąpił do wojska polskiego walczącego u boku Napoleona Bonaparte. Zasilił szeregi 6 Pułku Ułanów Księstwa Warszawskiego, tworzonego z żołnierzy służących wcześniej w armii pruskiej. W latach 1808–1814 służył w tej jednostce w randze rotmistrza. W kampaniach napoleońskich brał m.in. udział w wojnie polsko-austriackiej. 13 lipca 1809 roku walczył pod Słomnikami jako dowódca szwadronu, pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego. W kampanii rosyjskiej walczył w bitwie pod Ostrownem nad Dźwiną stoczonej 25 lipca 1812. Po tej bitwie chwalono cały 6 Pułk Ułanów, ale wśród wyróżniających się postaci odnotowano Franciszka Łakińskiego[1]. Za udział w walkach został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz francuskim Orderem Legii Honorowej[1]. W wojsku napoleońskim walczył do 1814. Gdy zakończyły się działania wojenne, wystąpił z wojska, powrócił do rodzinnego majątku w Szczerbinie i rozpoczął gospodarowanie w ojczystych dobrach. W 1830 sprzedał Szczerbin i osiedlił się w Wągrowcu[1]. Podjął działalność dobroczynną na rzecz dzieci i ubogich. W Wągrowcu nabył na własność masywny dom wraz ze stajniami i ogrodem za domem oraz parcelę roli na Smolarach nr 17 (dziś ul. Poznańska 4). 30 marca 1836 kupił okazały budynek nr 51 przy rynku wraz ze stajniami, ogrodem i dwie parcele roli od Bernarda Jankowskiego. Od tego samego właściciela tego samego dnia kupił łąkę zwaną Pastewnik nad strumykiem Brody i ogród położony za wągrowiecką Farą. Łakiński ożenił się z Teresą ze Stupeckich, I voto Grabowską. Z małżeństwa tego nie miał dzieci. Żona zmarła w 1836 w wieku 62 lat[1]. 22 grudnia 1837 spisał testament, w którym podzielił swój majątek, na który składało się m.in. 16750 talarów gotówki. Ponieważ nie miał żadnego spadkobiercy, wynagrodził wiernego sługę Michała Wojciechowskiego przekazując mu domy w Wągrowcu i wszystko co do nich należy, zobowiązując go do dbałości o 9 par szlachetnych gołębi. Zapisał również, aby procent od 6000 talarów przekazywano parom, które brały ślub 4 października w dniu jego imienin. Przeznaczył również coroczny procent od kapitału 500 talarów na chorych ze szpitala, na obuwie dla biednych dzieci oraz na potrzeby sierot z powiatu[1].
Sam zaprojektował swój grobowiec w kształcie piramidy o kwadratowej podstawie o boku długości ok. 5 metrów i o wysokości ok. 11 metrów, zbudowanej z ociosanych polnych kamieni, z żelazną bramą prowadzącą do wnętrza[2][3]. Przeznaczył 900 talarów na budowę swojego grobowca, 200 talarów na egzotyczne krzewy, kwiaty i róże wokół grobowca, 500 talarów na swój pogrzeb i dla biednych miasta w dniu pogrzebu[1]. Przed śmiercią miał powiedzieć, że gdy sosny posadzone wokół piramidy sięgną ponad jej szczyt, Polska odzyska niepodległość[4]. Niedaleko grobowca znajduje się metalowa rzeźba konia na kolumnie. Legenda głosiła, że jest to miejsce spoczynku konia rotmistrza[5]. Współcześnie uważa się, że jest to znak graniczny z XVIII wieku, który postawiono na styku granic Straszewa (później Wągrowca), Łazisk i Łęgowa[4][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Franciszek Łakiński. csw2020.com.pl. [dostęp 2022-11-25].
- ↑ Arkadiusz Dembiński: Piramida Łakińskiego na obrzeżach Wągrowca. Tajemniczy grobowiec oficera napoleońskiego. wagrowiec.naszemiasto.pl, 2022-10-21. [dostęp 2022-11-25].
- ↑ Gmina wiejska Wągrowiec. wagrowiec.pl. [dostęp 2022-11-25].
- ↑ a b Aleksandra Werczyńska: Piramida Łakińskiego w Wągrowcu. wielkopolskaciekawie.pl, 2019-11-29. [dostęp 2022-11-25].
- ↑ Paulus, Zbigniew., Wydawnictwo Pejzaż., Powiat wągrowiecki, wyd. 3 popr. i zm., Bydgoszcz: Wydawnictwo Pejzaż, [cop. 2014], ISBN 978-83-61641-22-3, OCLC 890385218 [dostęp 2020-02-23].
- ↑ Marcin Krzepkowski, Marcin Moeglich, Murowana kolumna w „Łakinie” – pochówek konia rotmistrza Łakińskiego, czy barokowy znak graniczny?, „Wągrowieckie studia muzealne Tom II”.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Testament rotmistrza Łakińskiego. wagrowiec1381.wordpress.com. [dostęp 2022-11-27].
- Patrycja Seklecka: Piramidy w Polsce, które koniecznie trzeba zobaczyć. Dlaczego powstały właśnie w naszym kraju? Jakie tajemnice skrywają?. 2022-06-02. [dostęp 2022-12-07].