Franciszek Koss

Franciszek Koss
	; Pułkownik Franciszek Koss
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	7 marca 1792 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 lipca 1841 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1809–1832
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego; Wojska Powstańcze
Jednostki	Korpus Kadetów w Kaliszu
Stanowiska	Dyrektor
Główne wojny i bitwy	Wojna z Austrią; Inwazja na Rosję (1812) Bitwa pod Smoleńskiem; bitwa pod Możajskiem; Bitwa nad Berezyną; Kampania Saska; Powstanie listopadowe Bitwa pod Wawrem; Bitwa pod Rajgrodem;
	Odznaczenia

Franciszek Koss (ur. 7 marca 1792 w Warszawie, zm. 30 lipca 1841 tamże) – pułkownik wojsk Królestwa Polskiego, żołnierz powstania listopadowego, urzędnik Królestwa Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się dnia 7 marca 1792 w Warszawie jako syn Józefa herbu Kos i jego żony Bogumiły z d. Czarneckiej. W 1809 wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierów oraz brał udział w kampanii 1809 w korpusie generała Sokolnickiego. Brał udział w obronie i umacnianiu Sandomierza.

W 1810 dostał awans na stopień porucznika i w czerwcu przydział do wojsk inżynieryjnych i został skierowany do budowy Twierdzy Modlin. Przed kampanią napoleońską w 1812 w Batalionie Saperów prowadził rozpoznanie w rejonie Niemna aż do Moskwy w ramach przygotowania map^[1]. Walczył w bitwach pod Smoleńskiem, Możajskiem i nad Berezyną. Był osobą, która przygotowała wysadzenie murów Kremla, był w stopniu kapitana.

W 1813 był przydzielony do garnizonu gdańskiego, trafił do niewoli rosyjskiej. W następnym roku powrócił z niewoli i dostał przydział do Kwatermistrzostwa Generalnego^[2].

W latach 1816-1818 brał udział w pracach przy demarkacji granicy z Austrią. Za te prace dostał odznaczenia austriackie i pruskie. W 1818 Senat Wolnego Miasta Krakowa zamówił u niego budowę ozdobnego katafalku na trumnę Tadeusza Kościuszki^[3]. W 1819 został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Towarzystwa Przyjaciół Muzyki. W 1818 awansowany był do stopnia podpułkownika i zaliczony do gwardii.

W 1824 dostaje przydział do Korpusu Kadetów w Kaliszu na stanowisko dyrektora tej placówki. W 1829 awansowany do stopnia pułkownika.

Brał udział w Powstaniu Listopadowym, w początkowym okresie jako komendant Pragi a następnie uczestniczył w bitwie pod Wawrem. Był szefem sztabu w korpusie wojsk generała Giełguda podczas wyprawy na Litwę i brał udział w bitwie pod Rajgrodem. Został internowany po przejściu korpusu do Prus.

W 1832 powrócił do Warszawy i pracował jako urzędnik w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego w Zarządzie Komunikacji Lądowej i Wodnej. W latach 1839-1840 był członkiem Rady Ogólnej Budownictwa.

Zmarł dnia 30 lipca 1841 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 175-1-7)^[4].

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari za kampanię 1812,
Krzyż Kawalerski Legii Honorowej - 1813,
Order Leopolda za pracę przy demarkacji granicy w 1818,
Order Orła Czerwonego za pracę przy demarkacji granicy w 1818,
Honorowy Obywatel Krakowa - 1819,
Order Świętej Anny 2 kl. z brylantami - 1827,
Order Świętego Włodzimierza 3 kl. - 1827.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Geoforum, GEOFORUM - Wojsko - Geneza kartografii wojskowej - Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie [online], geoforum.pl [dostęp 2021-02-20] (pol.).
↑ zbiorowy: Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1818. Warszawa: 1818, s. 35, 187. [dostęp 2021-02-20]. (pol.).
↑ Redakcja, Sarkofag Naczelnika [online], Dziennik Polski, 8 kwietnia 2000 [dostęp 2021-02-20] (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: Kossowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-05-28] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Marcin Ochman: POLSKI KORPUS INŻYNIERÓW WOJSKOWYCH W LATACH 1807-1831. prof. dr hab. Jarosław Czubaty(opiekun rozprawy doktorskiej). Warszawa: Uniwersytet Warszawski - Wydz. historyczny, 2017, s. 460-461. [dostęp 2021-02-06]. (pol.).
Kazimierz Władysław Wójcicki: Cmentarz Powązkowski oraz cmentarze katolickie i innych wyznań pod Warszawą i w okolicach tegoż miasta T.3. W. Walkiewicz (rysnki, litografie). T. 3. Warszawa: Samuel Orgelbrand, 1858, s. 129-131. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).

[1] Geoforum, GEOFORUM - Wojsko - Geneza kartografii wojskowej - Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie [online], geoforum.pl [dostęp 2021-02-20] (pol.).

[2] zbiorowy: Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1818. Warszawa: 1818, s. 35, 187. [dostęp 2021-02-20]. (pol.).

[3] Redakcja, Sarkofag Naczelnika [online], Dziennik Polski, 8 kwietnia 2000 [dostęp 2021-02-20] (pol.).

[4] Cmentarz Stare Powązki: Kossowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-05-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]