Franciszek Mrozowicki (1788–1843)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Mrozowicki
Herb
Prus III
porucznik wojsk Księstwa Warszawskiego
Rodzina

Mrozowiccy herbu Prus III

Data i miejsce urodzenia

5 października 1788
Sokołówka

Data i miejsce śmierci

6 stycznia 1843
Sokołówka

Ojciec

Stanisław Mrozowicki

Matka

Marianna Karczewska herbu Jasieńczyk

Żona

Nikodema Teresa Małachowska herbu Gryf

Dzieci

Stanisław Piotr, Michał Władysław, Zofia Kazimiera, Jan Hipolit, Teodozja, Jadwiga, Jadwiga Felicjana

Rodzeństwo

Gabin, Teodor Józef Tadeusz Ignacy, Joanna, Julia

Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Franciszek Mrozowicki (ur. 5 października 1788 w Sokołówce, zm. 6 stycznia 1843 w Sokołówce) – porucznik ułanów Księstwa Warszawskiego, pionier przemysłu cukrowniczego w Galicji.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 5 października 1788 roku w Sokołówce, jako syn Stanisława Mrozowickiego herbu Prus III, starościca stęgwilskiego i Marianny Karczewskiej herbu Jasieńczyk, starościanki liwskiej[1].

Wychowany w rodzinie o tradycjach patriotycznych w 1809 roku, kiedy w połowie kwietnia, naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego książę Józef Poniatowski przekroczył granicę zaboru austriackiego, by wyzwolić Galicję i wydał odezwę wzywającą Galicjan, aby stawali „dzielić trudy wojny przez miłość ojczyzny Polakom uprzyjemnione” oraz wydał rozkaz utworzenia regularnych sił zbrojnych, zgłosił swój akces do nowo tworzonej armii. Jego ojciec, Stanisław, po wyzwoleniu Lwowa wszedł w skład tymczasowych władz Galicji, w których był „…odpowiedzialny za założenie magazynów, przysposobienie i dostarczenie potrzeb wojskowych”[2] i był jednym z głównych fundatorów, obok Gabriela Rzyszczewskiego, 5 pułku jazdy galicyjsko-francuskiej, rozpoczął w nim służbę w randze oficera[3]. Jego pułk pod dowództwem Gabriela Rzyszczewskiego w dniach 16 i 17 lipca walczył pod Wieniawką koło Tarnopola z oddziałem austriackim generała majora A. Bickinga, działającym w ramach korpusu generała Maksymiliana Fryderyka hr. Merveldta, przyczyniając się do jego kapitulacji[4].

W grudniu 1809 roku jego pułk został przemianowany na 12 pułk ułanów armii Księstwa Warszawskiego i wziął udział w 1812 roku w ogłoszonej przez cesarza Napoleona tak zwanej „drugiej wojnie polskiej” z Rosją. Pierwszym chrztem bojowym pułku podczas kampanii moskiewskiej były działania w przedniej straży wojsk nad rzeką Łosośną pod Grodnem w dniach od 28 do 30 czerwca, kiedy to jego pułk zmusił swoimi szarżami Kozaków Dońskich generała Mateusza hr. Płatowa do odwrotu za Niemen. W czasie Bitwy o Smoleńsk pułk Mrozowickiego został zdziesiątkowany, pułk brał udział w bitwie pod Borodino, bitwie pod Czyrikowem, kiedy to odpierał z powodzeniem w dwudziestu szarżach zacięte ataki przeważających sił nieprzyjaciela. Kiedy pod koniec października nastąpił odwrót Wielkiej Armii Napoleona, która poniosła wówczas duże straty, zwłaszcza kawaleria, a Mrozowicki dostał się do niewoli: z pułku pozostał jedynie 3 szwadron. Mrozowicki za swoje osobiste męstwo w walce został awansowany do stopnia porucznika i uhonorowany przez cesarza Napoleona krzyżem Legii Honorowej[3][5][6].

Dopiero w 1814 roku powrócił z niewoli do Galicji. Po swoim powrocie zwrócił się o dymisję z wojska, której mu udzielono.

Osiadł w dobrach swojego ojca; z czasem przejął ich część, Sokołówkę i Choderkowce koło Bóbrki. Do historii polskiego przemysłu przeszedł, obok swojego starszego brata Teodora[7], jak pionier przemysłu cukrowniczego na ziemiach polskich[8]. Teodor Mrozowicki założył pierwszą cukrownię w Cesarstwie Austrii w swoim majątku Puźnikach w 1823 roku, ale była ona małych rozmiarów i miała charakter raczej doświadczalny[9][10]. Po trzech latach, w 1826 roku, została ona przeniesiona do Sokołówki, gdzie gospodarował Franciszek Mrozowicki[11][12][13]. Zygmunt Przyrembel[14] uważa, że rozpoczęcie na większą skalę produkcji cukru w Sokołówce w 1826 roku[15], można uważać za początek przemysłu cukrowniczego na ziemiach polskich. Ta data początków polskiego przemysłu cukrowniczego jest również przyjęta we współczesnych publikacjach[16]. W 1833 roku został on wymieniony jako największy producent cukru w Galicji, obok generała Ferdynanda Piotra hr. de Hennequin et Curel de Fresnel z Olszanicy[17].

Był po swym ojcu, Stanisławie, patronem tabularnym parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Św. Trójcy w Sokołówce[18].

Zmarł 6 stycznia 1843 roku w Sokołówce[19].

W 1821 roku ożenił się w Trembowli z Nikodemą Teresą Małachowską herbu Gryf, córką Józefa Kajetana Jerzego, starosty radenickiego i generała adiutanta JKM oraz jego drugiej żony Marianny Zofii Gryza Morawskiej herbu Ślepowron[20][21]. Pozostawił dzieci: Stanisława Piotra, Michała Władysława, Zofię Kazimierę, Jana Hipolita, Teodozję, Jadwigę oraz Jadwigę Felicjanę[22].

Wywód przodków[edytuj | edytuj kod]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jerzy Mrozowicki
 
 
 
 
 
 
 
Jan Franciszek Mrozowicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jadwiga Oleśnicka
 
 
 
 
 
 
 
Adam Mrozowicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Piotr Felicjan Telefus
 
 
 
 
 
 
 
Klara Telefus
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Teresa Bydłowska
 
 
 
 
 
 
 
Stanisław Mrozowicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andrzej Kazimierz Puzyna
 
 
 
 
 
 
 
Michał Puzyna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eufrozyna Chrząstowska
 
 
 
 
 
 
 
Ewa Franciszka Puzyna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andrzej Jerzy Potocki
 
 
 
 
 
 
 
Zofia Potocka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bogumiła Elżbieta Suchodolska
 
 
 
 
 
 
 
Franciszek Mrozowicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Władysław Karczewski
 
 
 
 
 
 
 
Antoni Karczewski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zofia Komońska
 
 
 
 
 
 
 
Józef Karczewski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Franciszek Wojciech Grabianka
 
 
 
 
 
 
 
Helena Grabianka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Barbara Biejkowska
 
 
 
 
 
 
 
Marianna Karczewska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Maksymilian Franciszek Ossoliński
 
 
 
 
 
 
 
Jan Stanisław Ossoliński
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Teodora Krassowska
 
 
 
 
 
 
 
Antonina Ossolińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aleksander Józef Załuski
 
 
 
 
 
 
 
Ludwika Załuska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Teresa Potkańska
 
 
 
 
 
 

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

 Wykaz literatury uzupełniającej: Franciszek Mrozowicki (1788–1843).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=59 [dostęp 2018-11-28]
  2. ↑ Rys historyczny Kampanii odbytej w roku 1809 w Księstwie Warszawskim pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego z dopełnieniami obejmującymi urzędowe akta, rozkazy dzienne, korespondencie, mowy i poezye. Kraków 1889, s. 59, 65, 308.
  3. ↑ a b Bronisław Gembarzewski, Wojsko Polskie. Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa 1905, s. 150 nn.
  4. ↑ Rys historyczny Kampanii odbytej w roku 1809 w Księstwie Warszawskim pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego z dopełnieniami obejmującymi urzędowe akta, rozkazy dzienne, korespondencie, mowy i poezye, Kraków 1889, s. 136.
  5. ↑ http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=59 [dostęp 2018-11-23]
  6. ↑ Jerzy Adam Mrozowicki, Niezwykły żywot Michała Mrozowickiego – powstańca, dyplomaty oraz emigranta politycznego, i jego potomków, [w:] Verbum Nobile. Pismo środowiska szlacheckiego, nr 20/2016., 2016.
  7. ↑ Słownik Biograficzny Techników Polskich, t. VIII, (biogram Teodora Mrozowickiego), s. 68
  8. ↑ Bronisław Mikulec, Przemysł cukrowniczy w Galicji w latach 1823-1918, Warszawa, 1980.
  9. ↑ Teodor Torosiewicz, O cukrze z buraków, [w:] Wiadomości Handlowe, R. 1830, nr 120, s. 636, 1830.
  10. ↑ Zygmunt Przyrembel, Historia cukrownictwa w Polsce, tom I, Warszawa , s. 2, 69, 1927.
  11. ↑ H. Ł., Fabryki cukru burakowego w prowincyach dawney Polski, [w:] Wiadomości Handlowe, R. 1830, nr 15., 1830.
  12. ↑ Rocznik statystyczny przemysłu i handlu krajowego, T. 1, Lwów, s. 7-8., 1885.
  13. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, Wł. Walewski, t. XI, Warszawa, s. 35, 1890.
  14. ↑ Zygmunt Przyrembel, Stulecie polskiego cukrownictwa, [w:] Gazeta Cukrownicza, tom LVII, nr 1418, 1 stycznia 1926.
  15. ↑ Rozmaitości Lwowskie. Dodatek do Gazety Lwowskiej, 1826, s. 271., 1826.
  16. ↑ E.W. Waleriańczyk, 175 lat polskiego przemysłu cukrowniczego, Rypin, 2001.
  17. ↑ Notizen Uber Produttion, Kunst, Fabriken und Gewerbe, Wiedeń, 1833.
  18. ↑ Szematyzm kleru rzymsko-katolickiej archidiecezji lwowskiej, Lwów, 1841.
  19. ↑ http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=59 [dostęp: 2018-12-09]
  20. ↑ Akta Metrykalne Parafii Trembowelskiej, ks. ślubów 1821.
  21. ↑ http://mojekresyy.blogspot.com/2013/02/nazwiska-szlachty-iwanowka-trembowelska.html [dostęp: 2018-12-12]
  22. ↑ http://www.antoniego26.pl/genealogia/mrozowicki.htm [dostęp 2018-11-23]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Rys historyczny Kampanii odbytej w roku 1809 w Księstwie Warszawskim pod dowództwem Księcia Józefa Poniatowskiego z dopełnieniami obejmującymi urzędowe akta, rozkazy dzienne, korespondencie, mowy i poezye, Kraków, 1889.
  • Jerzy Adam Mrozowicki, Niezwykły żywot Michała Mrozowickiego – powstańca, dyplomaty oraz emigranta politycznego, i jego potomków, [w:] Verbum Nobile. Pismo środowiska szlacheckiego, nr 20/2016, s. 108-131.
  • Bronisław Gembarzewski, Wojsko Polskie. Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa 1905.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Mrozowicki_(1788–1843)&oldid=66560378”