Franciszka Halamaj
| Data i miejsce urodzenia |
1885 |
|---|---|
| Data śmierci |
1960 |
| Zawód, zajęcie |
rolniczka |
| Narodowość |
polska |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
| |
Franciszka Halamaj (ur. 1885 w Sokalu, zm. 1960) – polska rolniczka, „Sprawiedliwa wśród Narodów Świata”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Franciszka Halamaj wraz z córką Heleną po mężu Liniewską prowadziły niewielkie gospodarstwo w Sokalu w obwodzie lwowskim. Podczas II wojny światowej ocaliły miejscowych Żydów z rodzin Kramów, Maltzów i Kindlerów, ukrywając ich w schowkach nad chlewem i pod kuchenną podłogą. Przed wojną w Sokalu mieszkało 6 tysięcy Żydów. Przeżyło 30, z czego 16 dzięki staraniom Halamajów[1].
W listopadzie 1942 Franciszka sama zaproponowała kryjówkę handlarzowi bydłem Mosze Maltzowi oraz lekarzowi Dawidowi Kindlerowi, którzy wraz z rodzinami zbiegli z getta. Również wówczas znalazł tam miejsce malarz pokojowy Joszua Kram wraz z żoną i synem. Kramowie nocami pomagali Halamajom w gotowaniu, nie wiedząc jednak, dlaczego potrzebują one tyle jedzenia i że nie są jedynymi Żydami, których ukrywają. Franciszka zakupiła świnie i kury, aby uzasadnić przed sąsiadami konieczność noszenia do chlewu wiadr z jedzeniem i wynoszenia z nieczystościami. Na wszelki wypadek wygłaszała w miasteczku antysemickie uwagi. Chociaż jeden z sąsiadów odkrył ukrywanych, nie wydał ich Niemcom. W lipcu 1944 w Sokalu skończyła się wojna. 19 lipca, po 20 miesiącach, Żydzi opuścili Halamajowych i wkrótce wyjechali z Polski. Przez następne lata utrzymywali z nimi kontakt[1].
W 1984 Franciszka Halamaj wraz z córką zostały odznaczone medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[2]. W 2009 stała się bohaterką amerykańskiego filmu dokumentalnego No. 4 Street of Our Lady[3] oraz książki Tajemnice mojej matki autorstwa Jenny L. Witterick[4]. W 2011 otrzymała nagrodę Courage to Care, którą w jej imieniu odebrały wnuki[5].
Ukrywający się:[1][edytuj | edytuj kod]
- Samuel Kram (ur. 1936)
- Joszua Kram
- Regina Kram
- Simcha Kindler
- Eliasz Kindler (ur. 1938)
- Laura Kindler
- Dawid Kindler (1892–1984)
- Lea Letzter (zm. 2002)
- Fajga Malkin z d. Letzter (ur. 1938)
- Samuel Maltz (zm. 2003)
- Ita Nachfolger z d. Maltz (1907–2007)
- Chaim Maltz (ur. 1936)
- Hana Maltz (1909–1993)
- Mojżesz Maltz (1902–1992)
- Chaja Dewora Maltz (zmarła w ukryciu na gruźlicę)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ewa Opawska, Historia pomocy - Rodzina Halamajów [online], sprawiedliwi.org.pl, listopad 2010 [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2019. Poland [online], yadvashem.org, 2019, s. 30 [dostęp 2019-12-26] (ang.).
- ↑ No. 4 Street of Our Lady. R. Sherman 2013-11-22. [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Tajemnica mojej matki [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Forum: Żydzi - Chrześcijanie - Muzułmanie [online], www.znak.org.pl, 15 lutego 2011 [dostęp 2019-12-26].