Gęsi i gąski
Gęsi i gąski – komedia Michała Bałuckiego w pięciu aktach. Prapremiera odbyła się w Krakowie 11 listopada 1882.[1]
Treść[edytuj | edytuj kod]
Akcja rozgrywa się na wsi, w domu państwa Kłopotkiewiczów, którzy planują wydać za mąż swą córkę, Joasię, za młodego profesora Marzyckiego. Odwiedziny cioci Belci – osoby światowej i nowoczesnej, która bywała w Paryżu – wprowadzają do domu zamieszanie i rozpoczynają ciąg komicznych perypetii. Przyjaciel domu, a zarazem cyniczny komentator rzeczywistości – pan Hulatyński – określa ciocię Belcię mianem „gęsi”, co w jego definicji oznacza:
Gęś – to u mnie kobieta żyjąca bezmyślnie, bez wyższego celu, która nie robi sobie nic z przekonania ani serca, lecz idzie na oślep za modą, zwyczajem, nawet przesądem, a przy tym jest złośliwa i uparta.
Hulatyński dzieli następnie „gęsi” na podkategorie i przyporządkowuje do nich także inne kobiety w domu Kłopotkiewiczów. Wypowiedź ta zostaje podsłuchana i trafia do uszu cioci Belci (gęś wielkoświatowa), która urażona zaczyna namawiać Joasię (młoda gąska wiejska), aby zerwała zaręczyny z Marzyckim i wyszła za mąż za Pantaleona Durnickiego - wcielenie wielkiego świata. Sam Pantaleon jednak od Joasi woli powabną doktorową Natalię (gęś z rodzaju próżnych i zalotnych lafirynd), z którą ucieka do Wiednia. Wszystko kończy się podwójnym weselem: panny Joasi z Marzyckim i pana Hulatyńskiego z panną Ciepiszewską - jedyną jego zdaniem przedstawicielką kobiet nie-gąsek.[2]
Inscenizacje[edytuj | edytuj kod]
Wybrane przedstawienia:
- Teatr Dramatyczny w Warszawie (1919, reż. Witold Zdzitowiecki)[3]
- Teatr Polski w Poznaniu (1925, reż. Mieczysław Szpakiewicz)[3]
- Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1937, reż. Antoni Piekarski)[3]
- Teatr Narodowy w Warszawie (1938, reż. Aleksander Zelwerowicz)[3]
- Teatr Polski w Wilnie (1983, reż. Irena Rymowicz)[4]
Spektakl radiowy[edytuj | edytuj kod]
W 2018 r. w Polskim Radio Lublin wyemitowano słuchowisko pt. Gęsi i gąski (adaptacja Małgorzata Żurakowska)[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nota wydawcy, [w:] Michał Bałucki, Komedie. II, Sąsiedzi - Grube ryby - Gęsi i gąski, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 463.
- ↑ L. K., Pierwsze przedstawienie komedyi w 5ciu aktach M. Bałuckiego "Gęsi i gąski", „Czas”, R. 32 (nr 250), 14 listopada 1882, s. 3 [dostęp 2023-11-23].
- ↑ a b c d Gęsi i gąski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Gęsi i gąski (1983) [online], Teatr Polski i Wilnie [dostęp 2023-10-20].
- ↑ 02.09.2018 Teatr z myszką: słuchowiska Małgorzaty Żurakowskiej „Gęsi i gąski” i „Nowa Francillo [online], Polskie Radio Lublin, 2 września 2018 [dostęp 2024-04-08].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gęsi i gąski [w:] Bibliotece cyfrowej Polona [online] [dostęp 2023-10-20]
- Gęsi i gąski (rękopis) [w:] Śląskiej Bibliotece Cyfrowej [online] [dostęp 2023-10-20]
- Gęsi i gąski (afisz teatralny) [w:] Zagłębiowska Mediateka [online] [dostęp 2023-10-20]
- Gęsi i gąski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2023-10-20].