Gimnazjum pińczowskie
Gimnazjum Pińczowskie (także Gimnazjum w Pińczowie[1]) – pierwsza protestancka szkoła średnia w Polsce, istniejąca w latach 1551–1567 w Pińczowie, zwanym Sarmackimi Atenami. Było obok Akademii Rakowskiej czołowym ośrodkiem reformacji kalwińskiej i braci polskich w Polsce[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Szkoła powstała przypuszczalnie z inicjatywy Franciszka Stankara, a fundatorem był właściciel Pińczowa Mikołaj Oleśnicki, który wypędził zakon paulinów z kościoła i klasztoru i wprowadził protestanckich kaznodziejów. W 1550 na pierwszym synodzie w Pińczowie znalazł się bakałarz z Krakowa Grzegorz Orszak, który zorganizował szkołę i został jej rektorem. Szkoła mieściła się w budynku poklasztornym. Rozkwit szkoły nastąpił dopiero w 1556, po przybyciu do niej nowego nauczyciela, Francuza Piotra Statoriusa – Stoińskiego.
Nauczycielami w szkole byli oprócz Stoińskiego i Orszaka także Jean Thenaud, Melchior Filipowski z Krakowa, Krzysztof Przechadzka ze Lwowa (były uczeń szkoły), Marcin Lubelczyk, Erazm Gliczner, Franciszek Lismanin i Jerzy Szoman.
Do wybitniejszych uczniów należeli: Justus Rabb (zm. 1612), patrycjusz krakowski, teolog i jezuita, Aleksy Rodecki (zm. 1606), drukarz braci polskich w Krakowie i Rakowie i Stanisław Cikowski z Wojsławic (zm. 1617) podkomorzy krakowski.
Po śmierci Mikołaja Oleśnickiego gimnazjum zamknięto. W czerwcu 1578 planowano założenie w Pińczowie uniwersytetu protestanckiego, jednak biskup krakowski zakupił dobra pińczowskie i uniemożliwił realizację tego planu.
Organizacja program i nauczanie[edytuj | edytuj kod]
Program oraz funkcjonowanie szkoły regulowało Urządzenie Gimnazjum Pińczowskiego Piotra Statoriusa – Stoińskiego[2][3].
Według tego programu prowadzono wówczas program metodyczny oraz podział na klasy, z których każda miała swojego nauczyciela i własny program nauczania. W szkole wykładano m.in. łacinę, język grecki i język polski. Kalwińskie gimnazjum słynęło z wysokiego poziomu nauczania[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Duralska-Macheta 1982 ↓, s. 102.
- ↑ Duralska-Macheta 1982 ↓, s. 102-115.
- ↑ a b Kot 1924 ↓, s. 221-223.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Teresa Duralska-Macheta: O edukacji dawnych Polaków. Materiały z XVI-XVII w.. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1982, s. 102-115. ISBN 83-10-08005-6.
- Stanisław Kot: Źródła do historii wychowania. Warszawa: 1924, s. 221-223.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pińczów w czasach reformacyjnej świetności. pinczow.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-02)].
- Historia pińczowskiego liceum. lo.pinczow.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].