Gołąbek płowiejący
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek płowiejący |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula decolorans Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 361 (1838) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.jpg)
Gołąbek płowiejący (Russula decolorans Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r, i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[2]. Synonimy[3]:
- Agaricus decolorans Fr. 1821
- Myxacium decolorans (Fr.) P. Kumm. 1871
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[4]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–12 cm[5]. Początkowo niemal kulisty, później spłaszczony, zwykle pomarańczowy lub ceglastoczerwony[6]. Starsze kapelusze blakną i stają się ochrowe i czasami mają lekko prążkowane brzegi kapelusza. Powierzchnia kapelusza jest gładka, w czasie wilgotnej pogody lepka, w czasie suchej sucha[7].
Wolne, gęsto ustawione, szerokie, brzuchate i nieco łamliwe. Początkowo białe, później żółte w odcieniu masła. Starsze czernieją na powierzchni, a po uszkodzeniu siwieją[5].
Cylindryczny, długości 2 do 8 cm i grubości od 1 do 3 cm, biały[6]. Stare trzony stają się ciemnosiwe lub czarniawe. Po uszkodzeniu siwieją[5].
Białawy, niekiedy pod skórką kapelusza nieco żółtawy. Przy nacięciach lub z wiekiem zabarwiający się na szaro lub czerniejący[6]. Nie ma zapachu, smak łagodny[7].
Jasnoochrowy[8].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki zróżnicowane co do wielkości, przeważnie o rozmiarach 10–13 × 10–12 μm, szeroko elipsoidalne lub odwrotnie jajowate, silnie brodawkowate; brodawki duże, od stożkowych i tępych do ostrych, miejscami połączone łącznikami. Łysinka w odczynniku Melzera amyloidalna. Cystydy liczne, wrzecionowate, gładkie, o wymiarach 60–102 × 6–13 μm, w sulfowanilinie czerniejące. W skórce kapelusza dermatocystydy, również ciemniejące w sulfowanilinie[7].
- Gatunki podobne
- gołąbek brudnożółty (Russula ochroleuca (Pers.) Fr.). Ma kapelusz barwy ochrowożółtej i po przełamaniu nie siwieje[5].
- gołąbek plamisty (Russula maculata). Posiada różowopurpurowe plamy na kapeluszu i trzonie, po przełamaniu również nie siwieje[5],
- gołąbek błotny (Russula paludosa Britz.). Kształt i barwa kapelusza podobne, ale miąższ po przełamaniu nie siwieje[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, w Europie, Azji i Afryce[9]. W Polsce jest pospolity[4].
Grzyb naziemny. Dość pospolicie występuje na podmokłych i kwaśnych glebach, w lasach iglastych zwłaszcza na glebach piaszczystych[5]. Owocniki pojawiają się od lipca do października.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mykoryzowy[4]. Smaczny grzyb jadalny[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Russula decolorans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 600, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 34, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Edmund Garnweidner, Grzyby: przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: Muza S.A., 2003, s. 265, ISBN 83-7200-389-0.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 407, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 161–163, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ IWystępowanie Russula decoloprans na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-04-27] (pol.).