Przejdź do zawartości

Gorzknik kanadyjski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gorzknik kanadyjski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

gorzknik

Gatunek

gorzknik kanadyjski

Nazwa systematyczna
Hydrastis canadensis L.
Syst. nat. ed. 10, 2:1088. 1759
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Gorzknik kanadyjski[4] (Hydrastis canadensis L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju gorzknik (Hydrastis L.). Pochodzi z Ameryki Północnej (Stany Zjednoczone, Kanada). Ze względu na duże zapotrzebowanie na kłącze stanowiące surowiec leczniczy roślina została w znacznym stopniu wyniszczona. W Polsce bywa spotykana w uprawie[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiat
Owoc
Pokrój
Bylina wysokości 20–30 cm o grubych kłączach.
Liście
2 lub 3 dość duże, 3–5 dłoniastoklapowane (palczastodzielne), ząbkowane.
Kwiat
Pojedynczy, w szczycie, zielonawy. Okwiat 3-działkowy, składający się z żółtawych lub zielonawych pręcików i słupków.
Owoc
Niewielkie, czerwone jagody, jedno lub dwunasienne, zebrane w zbity, główkowaty owoc zbiorowy, podobny do maliny.
Kłącze
Powyginane i guzkowate o długości około 5 cm i grubości 5–10 mm. Powierzchnia jest żółtawa lub brunatnoszara, nieregularnie pomarszczona. Nasady łodyg i łuskowate liście znajdują się na powierzchni górnej. Przełam jest gładki, żywicowaty. Powierzchnia przekroju poprzecznego jest żółtawobrunatna i wykazuje obecność dość szerokiej kory i pierścień 12 do 20 odlegle ułożonych wiązek naczyniowych i duży, położony centralnie rdzeń[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Roślina stanowi jedynego współczesnego przedstawiciela linii rozwojowej siostrzanej dla rodzaju glaucidium (Glaucidium), wraz z którym tworzy klad bazalny w obrębie rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Ze względu na swą odrębność filogenetyczną roślina ta podnoszona jest do rangi podrodziny Hydrastidoideae Martynov[6] lub nawet rodziny gorzknikowate (Hydrastidaceae Martynov), siostrzanej dla jaskrowatych (system Reveala z 1999)[7].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza[edytuj | edytuj kod]

Surowiec zielarski[5]
Kłącze gorzknika kanadyjskiego (Hydrastis rhizoma) – całe lub rozdrobnione, wysuszone kłącze i korzeń o zawartości minimum 2,5% hydrastyny oraz 3,0% berberyny.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. ↑ Hydrastis canadensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 101, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  6. ↑ Family: Ranunculaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).
  7. ↑ Hierarchical position of the Family Hydrastidaceae. Crescent Bloom. [dostęp 2011-03-27]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Rośliny użytkowe. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.
  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gorzknik_kanadyjski&oldid=73354667”