Grafika użytkowa
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Grafika użytkowa – jedno z podstawowych, wyodrębnionych działań twórczych z szeroko rozumianej grafiki. W swoim podstawowym przekazie jest grafiką stosowaną, powielaną i komercyjną, a jednocześnie jedną ze sztuk plastycznych o wymaganiach artystycznych. Służy celom użytkowym, w przeciwieństwie do grafiki artystycznej, o określonym, unikatowym sposobie powielania, a także celom wydawniczym i reklamowym. Terminu po raz pierwszy użyto pod koniec XIX wieku.
Wyodrębnia się działania projektowe: plakaty, druki akcydensowe, ilustracja, liternictwo projektowane i indywidualne, również tzw. grafikę ulotną o niewielkim czasie istnienia reklamowego, znaczki pocztowe, banknoty, unikalne wzory stemplowe, okolicznościowe i podstawowe, spełniające zadania publikacji firmowych.
Podstawową czynnością projektową jest wykonanie projektu, podporządkowanego funkcjonalności graficznej, z którego powstaje wydruk masowy, nieraz o bardzo dużych nakładach wydawniczych. Grafika użytkowa współpracuje z dużymi przedsięwzięciami programowymi, propagandowymi i estetyką komercyjną tworząc znaki, logo, skróty wizualne i pojęciowe w programie zadaniowym w przekazach masowych. W obecnych czasach stosowane jest także działanie collage. Twórcza indywidualna innowacja może zmienić funkcje użytkowe.
Grafika użytkowa jest także częścią grafiki informacyjnej i wystawienniczej oraz uzupełnieniem architektury wnętrz, wystawiennictwa czy ekspozycji celowych. Do jej wykonania stosuje się również graficzne programy komputerowe.
Grafika stała – użytkowa w zakresie obejmującym honoraria – wymaga sporządzenia projektu podstawowego wraz z nieograniczonym prawem do reprodukcji bez względu na liczbę wydań i egzemplarzy. Za prawo reprodukcji w drugim wydaniu plastykowi należy się 80% wynagrodzenia podstawowego według stawek określonych w Tabeli Grafiki Stałej (prawo autorskie). Trzecie powielenie to 60%, za czwarte i każde następne 50%, chyba że umowa indywidualna stanowi inaczej.
Grafika wystawiennicza, jako część integralna grafiki użytkowej, to także kompozycje przestrzenne, kompozycje dwuwymiarowe przy użyciu grafiki, fotografii, malarstwa. W pewnych sytuacjach scenariuszowych wchodzi w zakres scenografii zamkniętej i przestrzennej.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik terminologiczny Sztuk Plastycznych. Stefan Kozakiewicz (red.). PWN, 1969, s. 128-129.
- Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: PWN, 1974, s. 104-105.
- Rozdz.9. Grafika Stała. Z artykułu 65. W: Prawo Autorskie. Prawo o Reklamie – omówienie i zbiór przepisów wykonawczych i prawnych. Warszawa: Centralny Ośrodek Konsultacyjny PUR, 1967.