Gryka 1920 (obraz Stanisława Masłowskiego)
_Buckwheat_Field_Landscape_Gryka_watercolour,_1920.jpg) Obraz "Gryka" z 1920 roku sygnowany "STANISŁAW MASŁOWSKI. 1920"- z Woli Rafałowskiej, ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, fot. Grzegorz Stec | |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | |
| Medium | |
| Wymiary |
85 × 120 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Gryka 1920 – akwarela polskiego malarza Stanisława Masłowskiego (1853-1926) malowana w 1920 roku, we wsi Wola Rafałowska, znajdująca się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Rzeszowie[1].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Obraz malowany techniką akwarelową, w 1920 roku, w Woli Rafałowskiej, o wymiarach 85 × 120 cm, sygnowany: "STANISŁAW MASŁOWSKI. 1920", jest pejzażem przedstawiającym - na tle obszernej panoramy pól uprawnych - dwa potrójne, równoległe pasy kwitnącej biało gryki, przedzielone nieokreślonym, ciemnym pasem zielonobrunatnym i niebieskawym. W głębi widoczne są luźno rozsiane pojedyncze drzewa, a w oddali - grupa drzew - niewielki, śródpolny lasek-gaik. Ponad tak ukazaną równiną pól, odmalowano błękitne niebo, zasnute cienką powłoką zachmurzenia. Pierwszy plan obrazu, wraz z sygnaturą po prawej stronie, u dołu, sprawia wrażenie połaci jasnych, piaszczystych brył-skib i bruzd gruntu.
Dane uzupełniające[edytuj | edytuj kod]
Obraz określony tu nazwą Gryka 1920 jest jedną z trzech akwarel Masłowskiego o tematyce "Gryka", z lat 1920, 1922 i 1924, znajdujących się (2022) w zbiorach polskich muzeów[a]. Jest on jednym z przykładów ulubionej przez artystę tematyki wiejskiego, mazowieckiego pejzażu wsi Wola Rafałowska, do której malarz jeździł wielokrotnie w latach 1903-1924 na plenery[2][3][4][5].
Jak widać - wszystkie wymienione akwarele pochodziły z późnych lat jego dojrzałej twórczości, kiedy malarz dobiegał swego siedemdziesięciolecia. Był to zarazem dla niego okres renesansu, po załamaniu wojennym lat 1914-1918. Jak to bowiem określił Tadeusz Dobrowolski - "Poczucie dobrego malarstwa zachował artysta, pomimo pewnego spadku sił twórczych, bardzo długo, bo w tym jeszcze czasie (1924) wymalował wyjątkowo uroczy krajobraz pt. 'Ule' [...] Na kanwie głęboko odczutej ziemi polskiej snuł delikatną przędzę swych na wskroś osobistych wizji malarskich, o czym w r. 1910 pisał w sposób następujący: 'żyję - życiem uroku poezji, sztuki, czegoś, co jest poza nami, choć to coś widzimy. Bo przecież choć maluję z natury, to jednak nie powtarzam ściśle rzeczy widzianych' "[6].
Proces powstawania omawianej akwareli - podobnie, jak dwu pozostałych, wyżej wymienionych, był zapewne zbliżony. Syn artysty, który był świadkiem towarzyszącym mu podczas jego plenerowych seansów w Woli Rafałowskiej charakteryzował ów proces następująco: "Pamiętam dobrze, jak malował grykę. Jak z drobnych plam żółto-zielonych i z pustych partii papieru, w kontraście z fioletem łodyg i ziemi, wyrastała ta niezwykła w swoim natężeniu biała płaszczyzna pola, jak rzeczki i strumyki koloru znaczyły granice między zagonami, jak z nieforemnych kleksów rodziło się gorące, migotliwe kartoflisko, a z plamek jasnozielonych i błękitnych zimne płaskie pasy seradeli." [...] W miarę postępów swej pracy malarz co jakiś czas cofał się i spoglądał na jej wynik czekając na przeschnięcie papieru. Niekiedy siadał, poprawiając swój [...] "nieodstępny zielony melon - chłodny, jak twierdził, i świetny na upały. Uniwersalny zresztą, bo łapał nim także do moich dziecinnych zbiorów pazie królowej, gnieżdżące się w starej kępie brzóz i jodeł na polu Wójcickiego. Siadał nabijał fajkę z gumowego kapciucha i częstował tytoniem Józefa, który wyłaził z jakiejś bruzdy, gdzie leżał przez ten czas[7]. Kilka seansów przedpołudniowych na ogół kończyło obraz."[8]
Omawiana akwarela była reprodukowana w publikacji: Malarstwo Polskie XVIII-XX w., Katalog zbiorów, oprac. Teresa Szetela-Zauchowa, Rzeszów 1998, s. 95.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Są to: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie (obraz "Gryka" z 1920 roku), Muzeum Narodowe w Krakowie (obraz "Gryka" z 1922 roku) i Muzeum Narodowe w Warszawie (obraz "Gryka" z 1924 roku)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ https://www.muzeum.rzeszow.pl/pl/(dostęp: 18 września 2022)
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, 1975, wyd. „Ossolineum”, tom XX/1, zesz. 84 – hasło: „Masłowski Stanisław (1853-1926)”, ss. 130-131
- ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław 1957, wyd. „Ossolineum” (w serii Źródła do dziejów sztuki polskiej, t. VII) ss. 137 i nast.
- ↑ Halina Cękalska-Zborowska: Wieś w malarstwie i rysunku naszych artystów, Warszawa 1969, wyd. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza], ss. 277-285.
- ↑ Stanisław Masłowski - Akwarele - 12 reprodukcji barwnych", Warszawa 1956, ze wstępem Macieja Masłowskiego, wyd. Sztuka, ss. 13-15
- ↑ Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie, t. 2, Wrocław-Kraków, 1960, wyd. "Ossolineum", ss. 272-273.
- ↑ Mowa o Józefie Jarzębowskim zwanym Burakiem, dorywczym współpracowniku gospodarzy wsi Wola Rafałowska, pp. Kalinowskich. Z jego pomocy (noszenie przyborów malarskich, stalug i parasola chroniącego przed upalnym słońcem) korzystał Masłowski podczas tamtejszych plenerów. - Zob.: Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 261.
- ↑ Tamże, s. 222.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Halina Cękalska-Zborowska: Wieś w malarstwie i rysunku naszych artystów, Warszawa 1969, wyd. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza]
- Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie, t.2, Wrocław-Kraków, 1960, wyd. "Ossolineum"
- Malarstwo Polskie XVIII-XX w., Katalog zbiorów, oprac. Teresa Szetela-Zauchowa, Rzeszów 1998
- Polski Słownik Biograficzny, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, 1975, wyd. „Ossolineum”, tom XX/1, zesz.84
- Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław 1957, wyd. „Ossolineum” (w serii Źródła do dziejów sztuki polskiej, t.VII)
- Stanisław Masłowski - Akwarele - 12 reprodukcji barwnych", Warszawa 1956, ze wstępem Macieja Masłowskiego, wyd. Sztuka