Gubernator Svalbardu

Godło gubernatora Svalbardu w wersji sprzed 1 lipca 2021

Gubernator Svalbardu (norw. Sysselmester, do 30 czerwca 2021 Sysselmann) – najwyższy przedstawiciel administracji norweskiej na archipelagu wysp Svalbard i posiada te same uprawnienia, co wojewoda (norw. fylkesmann). Pełni również zadania szefa policji i notariusza, piastując też inne funkcje publiczne zgodnie z zapisami ustawy Svalbardloven § 5. Jego zadaniem jest dopilnowanie, by prawa i obowiązki Norwegii nałożone mocą Traktatu Spitsbergeńskiego z 1920 były przestrzegane. Od 1995 gubernator Svalbardu obejmuje swoją opieką administracyjną także wyspę Jan Mayen.

Historia

Gubernator jest w Norwegii stanowiskiem administracyjnym znanym już w średniowieczu. Miał on wówczas władzę policyjną i wykonawczą nadaną mu przez króla.

Tytuł gubernatora (sysselmanna) wszedł ponownie w użycie po uchwaleniu 17 czerwca 1925 roku ustawy Svalbardloven, której artykuł piąty mówi o powołaniu przez króla gubernatora Svalbardu. Ustawa Svalbardloven jest bezpośrednim wynikiem Traktatu Spitsbergeńskiego, zgodnie z którym 8 lutego 1920 uznano pełne prawa Norwegii do administrowania archipelagiem Svalbard.

Już w kwietniu 1920 grupa norweskich prawników pod kierownictwem Edvina Altena przystąpiła do przygotowywania aktów prawnych mających uregulować kwestie zarządzania Svalbardem. Grupa ta zaproponowała w 1922 roku, by funkcje administracyjne na Svalbardzie pełnił wojewoda prowincji Troms, która to propozycja została przyjęta przez rząd i większość w norweskim parlamencie – Stortingu. Jednak wpływowa mniejszość przeciwników tego pomysłu proponowała, by funkcje te pełnił wojewoda prowincji Finnmark. Zastosowano więc salomonowe rozwiązanie i powołano zupełnie oddzielne stanowisko gubernatora Svalbardu (sysselmanna). Propozycja ta została zaakceptowana przez Storting. Gubernator nie jest jednak zgodnie z ustawą Svalbardloven urzędnikiem państwowym, ale powołuje się go na czas określony (zazwyczaj 3 lata).

Od 1 lipca 2021 nazwę urzędu zmieniono na bardziej neutralne płciowo określenie Sysselmester.

Zakres obowiązków

Ochrona środowiska:

• Obserwacja środowiska naturalnego na Svalbardzie
• Planowanie przestrzeni, wydawanie zezwoleń na rozbudowę z uwzględnieniem problemów środowiska naturalnego
• Zarządzanie obszarami chronionymi
• Ochrona flory i fauny
• Administrowanie turystyką i ruchem na terenach niezamieszkanych
• Sprawy związane z zanieczyszczeniem środowiska i utylizacją odpadów
• Rejestracja, badanie i informacja związana z pomnikami przyrody i kultury
• Opieka nad pomnikami przyrody i kultury
• Kontrola wwozu i wywozu zwierząt futerkowych
• Koordynacja służby weterynaryjnej

Zadania policyjne

• Prowadzanie dochodzeń policyjnych
• Kontrola ruchu na lądzie i wodzie
• Kontrola ruchu pasażerskiego na lotnisku
• Przedłużanie ważności prawa jazdy (gubernator nie ma uprawnień do wydania prawa jazdy)
• Pilnowanie porządku
• Wystawianie dokumentów paszportowych
• Akcje ratunkowe
• Rejestracja pojazdów mechanicznych
• Zarządzanie statkami i łodziami
• Kontrola ruchu drogowego
• Zadania komornicze
• Wystawianie zezwoleń na posiadanie broni

Inne zadania

• Obowiązki reprezentacyjne
• Kontakt z mediami
• Sprawy związane z ruchem turystycznym
• Prawo do udzielania rozwodów i separacji
• Prawo do udzielania ślubów cywilnych
• Składanie doniesień w sprawach karnych
• Zadania notarialne
• Doradztwo prawne
• Zadania związane z doradztwem służbie zdrowia
• Sprawy przeciwpożarowe
• Informacja

Zadania wobec państwa norweskiego

• Utrzymania suwerenności
• Prawidłowe wypełnianie postanowień Traktatu Spitsbergeńskiego
• Utrzymanie prawa i porządku na obszarze Svalbardu
• Ochrona przyrody szczególnych obszarów
• Opieka nad norweską społecznością na Svalbardzie

Lista gubernatorów Svalbardu

• Edvard Lassen, (7 sierpnia 1925–4 września 1925)
• Johannes Gerckens Bassøe, (4 września 1925–24 czerwca 1932)
• Wolmer Tycho Marlow, (24 czerwca 1932–1 lipca 1933)
• Johannes Gerckens Bassøe (1 lipca 1933–1 lipca 1935)
• Helge Ingstad, (28 lipca 1933–1 września 1935)
• Wolmer Tycho Marlow (1 września 1935–1 lipca 1942)
• Håkon Balstad (7 września 1945–1956)
• Odd Birketvedt (1956–1960)
• Finn Backer Midbøe (1960–1963)
• Tollef Landsverk (1963–1967)
• Stephen Stephensen (1967–1970)
• Frederik Beichmann (1970–1974)
• Leif T. Eldring (1974–1978)
• Jan S. Grøndahl (1978–1982)
• Carl A. Wendt (1982–1986)
• Leif T. Eldring (1986–1991)
• Odd E. Blomdal (1991–1995)
• Ann-Kristin Olsen (1995–1998)
• Morten Ruud (1998–2001)
• Odd Olsen Ingerø (2001–luty 2005)
• Sven Ole Fagernæs (luty 2005–wrzesień 2005)
• Per Sefland (1 października 2005–15 września 2009)
• Odd Olsen Ingerø (15 września 2009–2015)
• Kjerstin Askholt (1 października 2015 – 2021)
• Lars Fause (2021 –)

Bibliografia

• Strona oficjalna