Hallerowie
Hallerowie, Hallerowie von Hallenburg – polska rodzina o niemieckich korzeniach, która w wiekach XV–XX odegrała znaczącą rolę w historii Polski. Przydomka szlacheckiego von Hallenburg używa od roku 1795.
Protoplasta rodu i jego synowie[edytuj | edytuj kod]
Protoplastą rodu był Jan (Johann) Haller (1467–1525), drukarz, księgarz i wydawca, który przybył do Krakowa w 1482 roku. Miał trzech synów. Byli to:
- Franciszek (Franz) Haller (1485–1527) – księgarz i pisarz miejski.
- Stefan Haller – kupiec krakowski, miał syna Stefana. Wraz z żoną Katarzyną z Langków zmarł w trakcie epidemii dżumy w roku 1543.
- Stanisław Haller – wychowywał swojego bratanka Stefana po śmierci jego rodziców; niewiele o nim wiadomo.
Stefan Haller[edytuj | edytuj kod]
Stefan Haller (1535–1592), syn Stefana Hallera, był kupcem i członkiem Rady Miejskiej Krakowa.
Józef Antoni Haller[edytuj | edytuj kod]
Józef Antoni Haller (1725–1785) – kupiec, pierwszy z Hallerów, który wziął za żonę etniczną Polkę, potomkinię polskiego krakowskiego rodu patrycjuszy, Marcjannę Laskiewicz. Miał z nią czterech synów i trzy córki.
Martin Aloys Haller[edytuj | edytuj kod]
Martin Aloys Haller, trzeci syn Józefa Antoniego, żonaty z Petronellą Bartsch, otrzymał 3 sierpnia 1793 z rąk cesarza Franciszka II tytuł szlachecki Ritter Haller von Hallenburg. Od tego momentu ród Hallerów zaczął używać nazwiska Haller von Hallenburg.
Józef Haller von Hallenburg (starszy)[edytuj | edytuj kod]
Józef Haller von Hallenburg (starszy) (1783–1850), syn Martina Aloysa, był posiadaczem ziemskim i w latach 1836–1839 przewodniczącym Senatu Rządzącego Wolnego Miasta Krakowa. Z małżeństwa z Elżbietą Gorczyńską miał czterech synów i córkę.
Miał syna Cezarego Emila Hallera (1822–1915) ziemianina, działacza politycznego, powstańca krakowskiego i styczniowego, więźnia austriackiego, posła lwowskiego.
Jego synem też był Henryk Haller von Hallenburg (1831–1888) – uczestnik powstania styczniowego, ziemianin, finansista.
Władysław Haller von Hallenburg[edytuj | edytuj kod]
Władysław Haller de Hallenburg – syn Józefa, właściciel Polanki, ojciec gen. Stanisława Hallera von Hallenburga i Mieczysława opisanych poniżej.
Henryk Haller von Hallenburg[edytuj | edytuj kod]
Henryk Haller von Hallenburg (1831–1888), syn Józefa, uczestnik powstania styczniowego, ziemianin, finansista.
Był właścicielem majątku ziemskiego Jurczyce koło Krakowa (dawna Galicja), tercjarzem franciszkańskim, należał do sodalicji mariańskiej.
W roku 1882 wraz z całą rodziną przeniósł się do Lwowa przyjmując status mieszczański. Od 1879 pełnił funkcję dyrektora Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Z małżeństwa z Olgą z Tretterów miał 3 synów. Byli to:
- August Haller von Hallenburg
- Edmund Haller von Hallenburg
- Józef Haller von Hallenburg, opisany poniżej.
Mieczysław Haller von Hallenburg[edytuj | edytuj kod]
Mieczysław Haller von Hallenburg (1877–22 czerwca 1917) syn Władysława Hallera von Hallenburga, major.[potrzebny przypis]
Ukończył szkoły w Krakowie, został zawodowym żołnierzem służąc w II Pułku ułanów. Po śmierci ojca zarządzał rodzinnym majątkiem Polanką. Należał do Towarzystwa Kółek Ziemian i Wydziału Towarzystwa Rolniczego wielickiego. W 1914 roku powołany do 16 pułku pospolitego ruszenia jako komendant kompanii. Od połowy sierpnia bierze udział w walkach i potyczkach nad Wisłą w Królestwie i Galicji. W listopadzie 1914 roku 16 Pułk wraca do Krakowa i uczestniczy w grudniu w dwóch wycieczkach z Twierdzy. W jednej z nich Mieczysław Haller zostaje lekko ranny. Pomimo tego po wycofaniu Rosjan rusza z Pułkiem nad Nidę, gdzie po kilku potyczkach zapada na zdrowiu. Po wyleczeniu zostaje komendantem batalionu stacjonującego w Przemyślu i Krakowie. Na front wraca jesienią 1916 roku przydzielony do pułku obrony krajowej. W maju bierze udział w walkach nad Soczą, na odcinku między górą Kuk i Monte Santo. Podczas walk zostaje ranny w płuca i po 3 tygodniach umiera w szpitalu polowym w Dol. Otica[1]. Zostaje tam pochowany do dnia 31 października 1917 roku, gdy po ekshumacji zostaje pochowany w Krzęcinie[2].
Stanisław Haller von Hallenburg[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Haller von Hallenburg (1872–1940) – syn Władysława Hallera von Hallenburga, polityk i generał, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, zamordowany przez NKWD w Charkowie.
Józef Haller von Hallenburg (młodszy)[edytuj | edytuj kod]
Józef Haller von Hallenburg (młodszy) (1873–1960) – syn Henryka Hallera von Hallenburga, brat stryjeczny gen. Stanisława Hallera, generał broni Wojska Polskiego, legionista, harcmistrz, Przewodniczący ZHP, działacz polityczny i społeczny.
Jego młodszy brat; kapitan Cezary Haller (1875–1919) oficer, działacz polityczny, poseł na Sejm, zginął 26 stycznia 1919 – przegranej bitwie z oddziałami czeskimi pod Kończycami Wielkimi w gminie Hażlach w powiecie cieszyńskim, został pochowany w grobowcu rodzinnym w Dworach[3].
Edmund Haller von Hallenburg[edytuj | edytuj kod]
Edmund Haller von Hallenburg (ur. 1873 w Jurczycach – zm. 20 sierpnia 1916 w Wiedniu)[4], syn Henryka Hallera von Hallenburga
Po roku 1945[edytuj | edytuj kod]
Po II wojnie światowej większość rodziny pozostała w Polsce. Na zachodzie pozostał jedynie generał Józef Haller wraz z rodziną (zmarły w Londynie w 1960), jego wnuk zamieszkał w Australii. Hallerowie mieszkają obecnie w Krakowie, Katowicach i Wrocławiu. Zamiana „von” na „de” następowała wśród członków rodziny od lat 80. XIX wieku.