Harnam
 Biała Fabryka Geyera od frontu budynek siedziby zespołu | |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Gatunek | |
| Odznaczenia | |
   
| |
| Strona internetowa | |
Zespół Tańca Ludowego „Harnam” im. Jadwigi Hryniewieckiej, (Reprezentacyjny Zespół Województwa Łódzkiego[1]) – najstarszy zespół folklorystyczny w Polsce, założony w 1947 roku przez Jadwigę Hryniewiecką. Siedziba zespołu mieści się przy ul. Piotrkowskiej 282a w pofabrycznym kompleksie Białej Fabryki Ludwika Geyera w Łodzi.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia „Harnama” sięga 1947 roku, kiedy to Jadwiga Hryniewiecka opracowała układy choreograficzne do przedstawień przygotowywanych przez zespół teatralny działający przy świetlicy Państwowych Zakładów Przemysłu Bawełnianego nr 8 w Łodzi (dawnych zakładów Biedermanna). Zespół Tańca Ludowego powstał w marcu 1947, pierwszy skład stanowiło 13 tancerek. Kierownikiem artystycznym i choreografem Zespołu została Jadwiga Hryniewiecka, kierownikiem organizacyjnym Maria Szkudlarek – będącej jednocześnie kierownikiem świetlicy przemianowanej na Zakładowy Dom Kultury działający przy ZPB nr 8 im. Szymona Harnama, kierownictwo muzyczne powierzono Marii Wahlman. Pierwszy wyjazd zagraniczny Zespołu odbył się w 1949 roku do Czechosłowacji. W 1950 roku w „Harnamie” utworzono grupy dziecięce. W 1954 roku na stanowisku zastępcy kierownika Przyzakładowego Domu Kultury został zatrudniony tancerz Zespołu Andrzej Klinowski. W 1957 „Harnam” wyjechał do Francji na XXII Festiwal Tańców Ludowych w Nicei, po którym został zaproszony na występy w Pałacu Filmowym w Cannes, gdzie zdobył „Palmę Lazurowego Wybrzeża”. W 1963 roku ZTL „Harnam” odbył tournée po Wietnamie, Chinach i Mongolii, podczas którego tancerze byli gośćmi m.in. prezydenta Wietnamu Hồ Chí Minha. W 1968 roku asystentem Jadwigi Hryniewieckiej został Sławomir Mazurkiewicz. W kolejnym roku Zespół został zaproszony na inauguracyjny rejs TSS Stefana Batorego do Stanów Zjednoczonych, była to też pierwsza wizyta „Harnama” w Ameryce. W 1978 roku choreografem i kierownikiem Zespołu został Sławomir Mazurkiewicz, który zastąpił odchodzącą na emeryturę Jadwigę Hryniewiecką. W kolejnym roku na emeryturę odeszła Maria Szkudlarek, którą zastąpił Andrzej Klinowski. W 1982 roku do Rumunii wyjechała w swoją pierwszą zagraniczną podróż grupa dziecięca. 12 marca 1988 roku w Teatrze Wielkim w Łodzi Zespół świętował jubileusz czterdziestolecia, podczas którego „Harnam” został odznaczony Dyplomem Honorowym Ministerstwa Kultury i Sztuki, Odznaką Towarzystwa „Polonia” i Odznaką „Przyjaciel Dziecka”. Złotymi Odznakami Towarzystwa „Polonia” zostały nagrodzone również Jadwiga Hryniewiecka i Maria Szkudlarek, a srebrnymi Andrzej Klinowski i Stanisław Kryński. W tym samym roku 19 czerwca zmarła założycielka zespołu Jadwiga Hryniewiecka.
Okres transformacji ustrojowej był trudnym czasem zarówno dla zakładów włókienniczych w Łodzi, jak i przyzakładowych instytucji kultury. W 1990 roku na emeryturę odszedł Sławomir Mazurkiewicz, a kierownikiem artystycznym została dotychczasowa asystent choreografa Maria Kryńska. W kolejnym roku na emeryturę odszedł również Andrzej Klinowski, a jego następcą został Stanisław Kryński. 1 maja 1991 roku zmarła Maria Szkudlarek. W tym samym roku widząc niestabilność finansową dyrekcja Zakładów podjęła decyzję o likwidacji Domu Kultury i aby zapewnić możliwość funkcjonowania Zespołu powołała Fundację Kulturalną „Harnam” im. J. Hryniewieckiej i M. Szkudlarek.
W 1994 roku Maria Kryńska i Krzysztof Sitkowski założyli studio terapeutyczne dla dzieci i młodzieży chorych na zespołem Downa, za co w trzy lata później zostali odznaczeni Orderem Uśmiechu. 16 maja 1997 roku w Teatrze Wielkim odbył się jubileusz pięćdziesięciolecia, podczas którego Zespół otrzymał Nagrodę Miasta Łodzi*, a Maria Kryńska i Krzysztof Sitkowski odznaki „Za zasługi dla Miasta Łodzi”. W 2000 Zespół Tańca Ludowego „Harnam” został doceniony przez samorząd województwa łódzkiego otrzymując tytuł „Reprezentacyjnego Zespołu Województwa Łódzkiego”.
W 2008 roku Zespół przestał mieć możliwość korzystania z lokali przy ulicy Kilińskiego 2, wykupionych kilka lat wcześniej od upadających ZPB przez firmę Atlas. Zespół został włączony w struktury organizacyjne Teatru Lalek „Arlekin”, powstało „Stowarzyszenie Sympatyków ZTL HARNAM”, a Prezydent Miasta przekazał na potrzeby Zespołu budynek przy ulicy Piotrkowskiej 282a. Maria i Stanisław Kryńscy odeszli na emeryturę i przestało działać studio terapeutyczne. Kilkakrotnie zmieniano kierownictwo. W 2011 roku kierownikiem Zespołu została była tancerka „Harnama” Joanna Formańska. 21 kwietnia 2012 w Teatrze Muzycznym odbył się jubileuszowy koncert 65-lecia Zespołu. Podczas koncertu zostały wręczone Srebrne Medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” dla Zespołu[2] oraz dla wieloletniego tancerza i pedagoga – Krzysztofa Sitkowskiego. Od kwietnia do sierpnia 2012 roku miała miejsce wystawa kostiumów Zespołu „Harnam od podszewki” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. W październiku wydano publikację przedstawiającą historię, repertuar i dorobek artystyczny Zespołu pt. Fabryka tańca. Jest to jedyna tak obszerna publikacja o zespole folklorystycznym w Polsce. W latach 2012-2016 kierownikiem artystycznym Zespołu był Krzysztof Sitkowski, który następnie został konsultantem merytorycznym, a funkcję kierownika przejęła Joanna Wolańska.
W 2017 roku Zespół Tańca Ludowego „Harnam” stał się filią Poleskiego Ośrodka Sztuki. 14 października odbył się wernisaż wystawy „Oblicza polskiego tańca. Jadwiga Hryniewiecka”[3], a 17 listopada Zespół świętował w Teatrze Wielkim jubileusz siedemdziesięciolecia, który rozpoczął się polonezem pokoleń według stworzonej specjalnie na to wydarzenie choreografii Sławomira Mazurkiewicza, w której zatańczyło blisko 200 „Harnamowców”[4]. Podczas koncertu wiceprezydent Krzysztof Piątkowski przeczytał akt potwierdzający nadanie Zespołowi imienia Jadwigi Hryniewieckiej. W 2018 roku z Zespołu odeszła Joanna Wolańska i Joanna Formańska. We wrześniu 2018 kierownikiem Zespołu został Łukasz Skonieczny, a choreografem Maria Kuśnierz-Skonieczna.
W 2021 zespół stał się częścią Miejskiej Strefy Kultury[5].
Tournées artystyczne[edytuj | edytuj kod]
ZTL Harnam odwiedził 35 państw:
- Algieria ('75, '85),
- Wielka Brytania ('68, '79, '97),
- Austria ('51, '62),
- Belgia ('62, '66, '73, '84, '88, '94, '95),
- Chiny ('63, 2013, 2023[6]),
- Chorwacja ('92),
- Czechosłowacja ('49, '84),
- Czechy (2005),
- Egipt ('88),
- Finlandia (2007),
- Francja ('75, '76, '77, '80, '83, '84, '85, '86, '91, '92, '94, '96, 2004, 2006),
- Hiszpania ('78, '94, '96, '98, 2008, 2009),
- Holandia ('83, '85),
- Jugosławia ('82, '95),
- Kanada ('69, '72),
- Korea Północna ('86),
- Luksemburg ('86),
- Łotwa (2007),
- Maroko ('85, 2010),
- Mongolia ('63),
- Niemcy ('59, '78, '92, 2005, 2009),
- NRD ('50, '51, '52, '53, '61, '62, '65, '73, '75, '77, '79, '87, '89),
- Portugalia ('94),
- Rumunia ('53, '69, 2008, 2015),
- Syria ('87),
- Szwajcaria ('64),
- Szwecja (2003),
- Tunezja ('74),
- Turcja ('98, 2000, 2002, 2003, 2005, 2012, 2014),
- USA ('69, '72),
- Węgry (2002, 2006),
- Wietnam ('63),
- Włochy ('58, '61, '91),
- ZSRR ('64, '77)
- Mołdawska SRR ('74)
Filmy[edytuj | edytuj kod]
| Tytuł | Reżyser | Rok produkcji |
|---|---|---|
| Żołnierz zwycięstwa | Wanda Jakubowska | 1953 |
| Przygoda na Mariensztacie | Leonard Buczkowski | 1953 |
| Niedaleko Warszawy | Maria Kaniewska | 1954 |
| Noc poślubna | Erik Blomberg | 1958 |
| Popioły | Andrzej Wajda | 1965 |
| Pan Wołodyjowski | Jerzy Hoffman | 1969 |
| Przygody pana Michała | Paweł Komorowski | 1969 |
| Jak rozpętałem drugą wojnę światową | Tadeusz Chmielewski | 1969 |
| 150 na godzinę | Wanda Jakubowska | 1971 |
| OjDADAna | Jan Jakub Kolski | 1996 |
| Obywatel | Jerzy Stuhr | 2014 |
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
| Odznaczenie | Data nadania |
|---|---|
| Order Sztandaru Pracy II Klasy | 1955 |
| Order Pracy Demokratycznej Republiki Wietnamu | 1963 |
| Order Sztandaru Pracy I Klasy | 1967 |
| Honorowa Odznaka Towarzystwa Polonia | 1988 |
| Medal Serce Dziecku | 1995 |
| Medal Honorowy Wojewody Łódzkiego | 1997 |
| Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” | 2012 |
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
| Nagroda | Rok | Miejsce |
|---|---|---|
| Palma Lazurowego Wybrzeża | 1957 | Cannes (Francja) |
| Złote Skrzydło Ikara | 1969 | Mielec |
| Złote Skrzydło Ikara | 1971 | Mielec |
| Złote Skrzydło Ikara | 1973 | Mielec |
| Nagroda I stopnia na Międzynarodowym Konkursie Tańca „Przyjaźń Narodów" | 1974 | Kiszyniów |
| „Polonez '99” – Grand Prix | 1999 | Lubaczów |
| Puchar Wójta Gminy Wolbórz na II Festiwalu Dziecięcych Zespołów Ludowych Województwa Łódzkiego | 2009 | Wolbórz |
| I miejsce na XXV Przeglądzie Kapel i Zespołów Stylizowanych im. Jana Delety | 2012 | Szydłowiec |
| I miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Turystyki Kulturowej „Kunming Carnival” (w kategorii zespoły zagraniczne) | 2013 | Kunming (Chiny) |
| I miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Turystyki Kulturowej „Kunming Carnival” (w kategorii wszystkie zespoły) | 2013 | Kunming (Chiny) |
| I miejsce na X Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Artystycznych Wsi Polskiej (w kategorii zespołów w opracowaniu artystycznym)[7] | 2015 | Kielce |
Grupa OFF Harnam[edytuj | edytuj kod]
|
| |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Rok rozwiązania | |
| Pochodzenie | |
| Gatunek | |
| Powiązania |
ZTL Harnam |
| Strona internetowa | |
Grupa OFF Harnam – grupa taneczna założona w 2008 roku przez Joannę Wolańską, działająca w strukturach Zespołu Tańca Ludowego „Harnam” do 2017 roku.
Grupa powstała w 2008 roku z inicjatywy Joanny Wolańskiej. Początkowo działała w stylu tanecznym, utworzonym przez założycielkę grupy – folk jazz. Najważniejszym wydarzeniem był koncert jubileuszowy 65-lecia ZTL Harnam (2012), na który został przygotowany spektakl „Korzenie”, stający się wzorem tego nurtu, polegającego na czerpaniu inspiracji z polskiego folkloru, legend i baśni, a którego forma często jest stylizacją polskich tańców narodowych i ludowych przeplatających się z techniką jazzową i współczesną. Wkrótce potem grupa zajęła się również innymi technikami jak tańcem jazzowym, współczesnym, formami taneczno-teatralnymi i performatywnymi.
Wraz z odejściem z Zespołu na początku 2018 roku Joanny Wolańskiej grupa przestała istnieć.
| Nagroda | Rok | Miejsce |
|---|---|---|
| III miejsce III Ogólnopolskiego Festiwalu Tańca[8] | 2010 | Łódź (Polska) |
| I miejsce na festiwalu Folkowe Inspiracje | 2014 | Łódź (Polska) |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ od 2000 roku
- ↑ Gloria Artis dla Harnama. dzienniklodzki.pl, 21 kwietnia 2012. [dostęp 2020-11-21].
- ↑ Oblicza polskiego tańca. Jadwiga Hryniewiecka. harnam.pl, 14 października 2017. [dostęp 2019-01-05].
- ↑ Łódzkie Wiadomości Dnia. 70-lecie ZTL „Harnam”. facebook.com/TVPLWD, 20 listopada 2017. [dostęp 2019-01-05].
- ↑ MSK: Harnam [online], MSK [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Jacek Tokarczyk: Harnam na największym festiwalu tanecznym w Chinach. TVP3 Łódź. [dostęp 2023-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-11-07)].
- ↑ X Ogólnopolski Festiwal Zespołów Artystycznych Wsi Polskiej. wdk-kielce.pl. [dostęp 2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)].
- ↑ Festiwal. igo-art.net. [dostęp 2013-09-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Pietrzyk, Sebastian Formański: Fabryka Tańca: Historia Zespołu Tańca Ludowego ˌˌHarnamˈˈ. Łódź: 2012.
- Historia Zespołu. harnam.pl. [dostęp 2015-11-28].
- Grupa OFF Harnam. harnam.pl. [dostęp 2015-11-28].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zespół Tańca Ludowego Harnam - jego historia w oczach byłego tancerza, Włodzimierza Tomaszewskiego. Express Ilustrowany, 10 czerwca 2022.