Hasan Reçi
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1904 |
|---|---|
| Data śmierci |
22 marca 1948 |
Hasan Reçi (ur. 17 stycznia 1904 w Tiranie, zm. 7 lutego 1948[1]) – albański komunista.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z ubogiej rodziny, był synem Selima Reçiego[2]. Ukończył szkołę w Tiranie, a następnie kształcił się w szkole pedagogicznej w Elbasanie, którą ukończył w 1928. Od 1924 związany z radykalną organizacją młodzieżową Bashkimi[3]. Od 1928 pracował jako nauczyciel w szkole technicznej w Tiranie i kierował czasopismem dla nauczycieli Edukata e re (Nowa edukacja)[3]. Wspólnie z Qemalem Kadeshą był pionierem ruchu związkowego w Albanii, organizując związek zawodowy nauczycieli[2]. Pod koniec lat 20. nawiązał kontakt z komunistami działającymi w Tiranie. W 1931 we współpracy z Ali Kelmendim powołał do życia grupę komunistyczną w stolicy, w której działali m.in. Xhevdet Doda, Mustafa Gjinishi, a także młodzi oficerowie (Dali Ndreu)[4]. Siedzibą organizacji stał się internat jednej ze szkół w Tiranie, a w rozpowszechnianiu materiałów propagandowych pomagali uczniowie szkoły[4].
W 1935 wziął udział w rebelii antypaństwowej w Fierze. Aresztowany przez policję 15 sierpnia 1935, stanął przed sądem wojskowym, który 17 września 1935 skazał Reçiego na karę śmierci. Pod naciskiem opinii międzynarodowej sentencję wyroku zmieniono na karę dożywotniego więzienia[2]. W latach 1925-1939 odbywał karę w twierdzy w Gjirokastrze. Po agresji włoskiej na Albanię 7 kwietnia 1939 uciekł z więzienia[2] i wyjechał do Jugosławii, gdzie współpracował z Mustafą Gjinishim i Haxhi Lleshim[3]. W 1941 powrócił do Albanii, ale wkrótce został aresztowany przez policję włoską i nie uczestniczył w spotkaniu założycielskim Komunistycznej Partii Albanii. Karę odbywał w więzieniu na wyspie św. Stefana we Włoszech. Po wyzwoleniu obozu przez armię amerykańską pracował jako tłumacz armii amerykańskiej[5]. Powrócił do Albanii w 1944 i walczył jako żołnierz 5 Brygady Szturmowej Armii Narodowo-Wyzwoleńczej. Był członkiem Antyfaszystowskiej Rady Narodowyzwoleńczej, pełniącej funkcję podziemnego parlamentu. Po zakończeniu wojny objął stanowisko kierownika wydziału w ministerstwie oświaty. W styczniu 1945 wspólnie z Tukiem Jakovą i Vasilem Nathanailim przewodniczył pierwszej konferencji przedstawicieli albańskich związków zawodowych, która odbyła się w Tiranie[6].
Aresztowany przez funkcjonariuszy Departamentu Obrony Ludu pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Amerykanów i udziału w przygotowaniach do powstania postrybskiego[1][5]. 22 stycznia 1948 został skazany przez sąd wojskowy na karę śmierci, a 7 lutego 1948 rozstrzelany w okolicach Tirany[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Hasan Reçi = 2023-03-01 [online], kujto.al, 2019 (alb.).
- ↑ a b c d Shefqet Kërcelli, Hasan Reçi, intelektuali antikonformist i dënuar tre herë më vdekje në një çerek shekull = 2023-03-01 [online], voal.ch, 2017 (alb.).
- ↑ a b c Kastriot Dervishi: Levizja komuniste në vitet 1924-1944 dhe formimi i PKSh-se. Tirana: 2006, s. 104. (alb.).
- ↑ a b Kristo Frashëri: Historia e levizjes se majte ne Shqiperi dhe e themelimit te PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7.
- ↑ a b Kastriot Dervishi, U liruan nga amerikanët por u ekzekutuan nga komunistët = 2023-03-01 [online], observatorikujteses.al, 2018 (alb.).
- ↑ Dorian Koci: Historia e sindikalizmit shqiptar 1905-1961. Tirana: Turdiu, 2022, s. 70.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kristo Frasheri: Hasan Reçi: 1904-1948. Tirana: 2005. ISBN 99943-1-091-7. (alb.).