Henryk Krauze
Henryk Krauze (ur. 12 grudnia 1912 w Ostrołęce, zm. 23 września 1991 w Ostrołęce[1]) – artysta malarz, projektant, pedagog, działacz turystyczny i społeczny, żołnierz wojny obronnej 1939 r.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny inteligenckiej, syn Cezarego i Kazimiery z d. Zielińskiej. Uczęszczał do SP w Ostrołęce oraz do Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce, następnie do Państwowej Szkoły Ogrodniczej w Warszawie i Szkoły Podchorążych w Zambrowie. Był porucznikiem w stanie spoczynku. Ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie. Status artysty plastyka został mu nadany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki[1].
W okresie międzywojennym pracował jako nauczyciel przysposobienia wojskowego w Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce. Po wybuchu II wojny światowej, jako podporucznik rezerwy, na ochotnika zgłosił się do Batalionu Obrony Narodowej, który podlegał Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Narew”[2]. Jako dowódca plutonu zwiadu prowadził działania w okolicach Kruszewa, Różana, Łątczyna, Lipianki, Miastkowa, Nowogrodu. Po zatrzymaniu przez Niemców w okolicach Śniadowa udało mu się uciec i wrócić do Ostrołęki. Otrzymał skierowanie do Krakowa, ale został ujęty przez gestapowców. Po brutalnym przesłuchiwaniu 30 grudnia 1939 r. przetransportowano go do obozu przejściowego w Stablack k. Królewca, gdzie otrzymał numer obozowy 40225, następnie w połowie stycznia 1940 r. – do oflagu IA w Itzehoe k. Hamburga, a po kilkunastu miesiącach do Sandhostel. Podczas ewakuacji jeńców, po inwazji Niemiec na ZSSR, uciekł z wagonu, ale został schwytany przez pościg i odstawiony do Lubeki. 20 kwietnia 1942 r. trafił z ok. 800 jeńcami do Oflagu II C Woldenberg[3]. Tam, mimo bardzo ciężkich warunków życia, rozpoczął działalność plastyczną, przesyłając swoje prace Międzynarodowemu Czerwonemu Krzyżowi. Przez całą okupację przebywał w obozach jenieckich na terenie Niemiec. Po II wojnie światowej pracował na węźle kolejowym PKP, a później w szkolnictwie średnim – najpierw w Liceum Ogólnokształcącym, później przez 30 lat w Liceum Pedagogicznym, a następnie w Technikum Budowlanym w Ostrołęce. Od 1973 r. na emeryturze[1]. Będąc nauczycielem wychowania plastycznego i fizycznego, organizował wraz z żoną obozy turystyczne, rajdy i spływy kajakowe dla młodzieży[4]. Działał w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, był, m.in. prezesem Zarządu Powiatowego i członkiem Zarządu Okręgu w Warszawie. Należał do Stronnictwa Demokratycznego, był radnym Miejskiej Rady Narodowej (cztery kadencje).
Był mężem Jadwigi z d. Owczarek – nauczycielki (zm. 1992), mieli syna Andrzeja. Przez całe życie był związany z Ostrołęką. Spoczął w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Ostrołęce[1].
Działalność artystyczna[edytuj | edytuj kod]
Był związany z grupami twórczymi plastyków nauczycieli „Nałęczów-56” i „Mazowsze”, działającymi przy Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego. Jako artysta plastyk wykonał około 400 prac, w tym większość obrazów olejnych oraz grafiki, projekty medali i pocztówek. Był autorem, m.in. pomnika Szarży Artylerii pod dow. ppłk. Józefa Bema, na miejscu bitwy ostrołęckiej w powstaniu listopadowym[5], medalu 600-lecia Ostrołęki, pomnika Ostrołęckich Żydów na terenie dawnego cmentarza, Odznaki „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego”[2].
Uczestniczył w 43 wystawach zbiorowych i ośmiu indywidualnych. Jego obrazy ukazują piękno Ostrołęki, był m.in. autorem zbiorów rysunków pt. „Kapliczki kurpiowskie ze szkicownika Henryka Krauze”, „Ostrołęka w rysunkach Henryka Krauze” i „Dawna Ostrołęka”. Jego prace znajdują się w zbiorach prywatnych i instytucji polskich oraz zagranicznych, m.in. na Węgrzech, w Szwajcarii, Czechach, Słowacji i Stanach Zjednoczonych. Po pożarze kościoła poklasztornego w Ostrołęce wykonał kopię obrazu przedstawiającego fundatora klasztoru i kościoła – Tomasza Gocłowskiego[2].
Medale i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[1]
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939 r.”[1]
- Złota Odznaka PTTK[1]
- Medal 600-lecia Ostrołęki[1]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”[1]
- Nagroda I stopnia Ministra Oświaty[1]
- Order Odrodzenia Polski[2]
- Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi[2]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”[2]
- Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego[2]
- Odznaka „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego”[2]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Skwer przed II Liceum Ogólnokształcącym w Ostrołęce nosi imię Henryka Krauzego. W sobotę 22 czerwca 2019 uroczyście odsłonięto na skwerze tablicę upamiętniającą tę postać[6][7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 512, ISBN 83-916349-2-2.
- ↑ a b c d e f g h Jerzy Kijowski, Henryk Krauze, „Zeszyty Naukowe OTN”, Muzeum Historii Polski, s. 192–193 [dostęp 2022-11-05].
- ↑ Henryk Krauze, Wspomnienia z II wojny światowej w: Zeszyt 6 „Ostrołęka pełna wspomnień”, Jadwiga Nowicka, Barbara Kalinowska (red.), Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 2018, s. 18–30, ISBN 978-83-64200-36-6.
- ↑ Andrzej Krauze, Pani Jadzia, czyli moja Mama w: Na ścieżkach pamięci. 100 lat Szkoły Podstawowej nr 4 w Ostrołęce, Szkoła Podstawowa ne 4 w Ostrołęce, 2018, s. 167–168, ISBN 978-83-951429-1-8.
- ↑ Jerzy Kijowski, Dzieje Ostrołęki 1944-2000, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 2002, s. 399, ISBN 83-88169-18-18-1.
- ↑ Piotr Ossowski, Henryk Krauze upamiętniony tablicą na skwerze przed LO II w Ostrołęce, „Tygodnik Ostrołęcki” (25), 2019, s. 5.
- ↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Henryka Krauzego na skwerze jego imienia [online], Tygodnik ostrołęcki [dostęp 2022-11-05].