Henryk Niewiadomski (chemik)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk chemicznych | |
| Specjalność: chemia i technologia tłuszczów | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Henryk Niewiadomski (ur. 22 lipca 1905 w Brzeżanach, zm. 29 maja 1992 w Sopocie) – polski inżynier chemik, profesor Politechniki Gdańskiej, prorektor do spraw nauki, twórca szkoły naukowej chemii i technologii tłuszczów, specjalista z chemii i technologii tłuszczów.
Absolwent Gimnazjum Państwowego w Zakopanem w 1923. Studia wyższe ukończył w 1927 na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej, uzyskując tytuł zawodowy inżyniera chemika. W 1927-1947 pracował w: Kopalni Soli Potasowych w Kałuszu – chemik zmianowy (1927-1930), Krochmalni Ziemniaczanej „Lubań” w Toruniu – kierownik laboratorium (1930-1931), Krochmalni Ryżowej w Zakładach Przemysłowo-Handlowych „Polska Chiozza” w Tczewie – kierownik-doradca techniczny, dyrektor (1931-1939; 1945-1947), Zrzeszenia Producentów Spirytusu w Krakowie – zbieracz ziół leczniczych, doradca techniczny (1939-1945).
Od 1945 mieszkał w Sopocie, pracując w Ministerstwie Aprowizacji i Handlu – przedstawiciel ministerstwa do spraw UNRRA, będąc dyrektorem technicznym: w 1945 Fabryki Przemysłu Tłuszczowego „Amada” w Gdańsku, wówczas odbudował przemysł tłuszczowy w Gdańsku, Gdyni i Nowym Dworze Gdańskim, Portowych Zakładów Przemysłu Olejarskiego i Tłuszczowego (1946-1949). W 1946 został doradcą technicznym w Centralnym Zarządzie Przemysłu Tłuszczowego. Od 1947-1975 pracował na Politechnice Gdańskiej, pełniąc funkcje: w 1952-1954 i 1960-1966 prorektora do spraw nauki; w 1951-1952 prodziekana Wydziału Chemicznego, w 1949-1951 – kierownika Katedry Technologii Tłuszczów, a w 1951-1975 kierownika Katedry Chemii i Technologii Tłuszczów, a w 1969-1975 – dyrektora Instytutu Chemii i Technologii Organicznej i Żywnościowej, Zakładu Chemii i Technologii Tłuszczów.
W 1935 na Politechnice Lwowskiej na Wydziale Chemicznym uzyskał doktorat, na Politechnice Gdańskiej w 1949 został powołany na stanowisko zastępcy profesora, w 1954 na docenta. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1958, tytuł profesora zwyczajnego w 1964. Był autorem lub współautorem 215 publikacji, z technologii tłuszczów w języku polskim i w językach obcych. Wśród nich 5 to samodzielne książki. Promotor 13 doktorów. Był autorem, współautorem wdrożeń, m.in.; w jego zespole skonstruowano pierwszy w Polsce chromatograf gazowy o wysokiej czułości.
Pełnił funkcję przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Przemysłu Tłuszczowego (1954-1975), Instytutu Przemysłu Tłuszczowego i Mięsnego (1975-1984), Rady Naukowej przy Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu (1957-1981). Stworzył szkołę naukową chemii i technologii tłuszczów, będąc pionierem na skalę europejską badania: oleju rzepakowego i zastosowania w procesie technologicznym, steroli, prac nad biosyntezą tłuszczów. Był członkiem wielu organizacji naukowych w kraju i zagranicą m.in.: przewodniczącym: Komitetu Technologii i Chemii Żywności PAN, International Society for Fat Research (prezes – 1960-1961), American Oil Chemist´s Society(korespondent na Polskę – 1970-1975), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Otrzymał honorowe członkostwo Komitetu Technologii i Chemii Żywności PAN (1976).
Pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie (kwatera B4-J-1)[1].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
- Medal Chevreula (1967)
- Medal Mikołaja Kopernika PAN (1985)
- Nagroda I stopnia ministra szkolnictwa wyższego za osiągnięcia w: badaniach naukowych (1970), kształceniu kadry (1964)
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1972)
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1984)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Prof. dr Henryk Niewiadomski (Życiorys i działalność naukowa), „Roczniki Technologii i Chemii Żywności”, t.XXII, z.2, 1972, s. 109-119
- Siedemdziesiąt pięć lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922-1997. Księga pamiątkowa, red. M. Latoszek. Gdańsk 1998
- Politechnika Gdańska 1945-1970. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1970
- Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Z.Paszota, J.Rachoń, E.Wittbrodt, Gdańsk 2005
- Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej 1945-2010, red. E. Klugmann-Radziemska, Gdańsk 2010
- W. Zwierzykowski, Henryk Niewiadomski, Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, t.19,1 I 1992-31 XII 1992, s.226-231,Gdańsk 1993