Hilary Treter

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hilary Treter
Data i miejsce urodzenia

1825
Łonie

Data i miejsce śmierci

grudzień 1892
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Janowski we Lwowie

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Hilary Jan z Lubomierza Treter[a] herbu Szreniawa bez krzyża (ur. 1825 w Łoniu, zm. w grudniu 1892 we Lwowie) – właściciel ziemski, przedsiębiorca, działacz gospodarczy i samorządowy.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Hilary Jan z Lubomierza Treter urodził się w 1825 w Łoniu[1][2][3]. Wywodził się z rodziny nobilitowanej w Polsce 1669 i używającej herbu Szreniawa bez krzyża[3]. Jego przodkiem był kanonik Tomasz Treter[3]. Był prawnukiem Mikołaja (zm. 1775), wnukiem Baltazara (major gwardii litewskiej, zm. 1819) oraz synem Aleksandra (zm. 1855) i Konstancji z domu Łodyńskiej herbu Sas)[4]. Miał braci Konstantego (ur. 1826, właściciel dóbr Remizowce) i Mieczysława (ur. 1832, właściciel Dźwiniacza)[4].

Uczył się w Akademii Terezjańskiej w Wiedniu, lecz edukacji tam nie ukończył[1]. Na początku 1846 uczestniczył w spisku niepodległościowym, po czym w lutym tego roku wraz z Władysławem Czerkawski i hr. Ludwikiem Koziebrodzkim zbiegł ze szkoły i usiłował przedostać się do powstańców krakowskich[1]. Na granicy z Węgrami zostali oni schwytani przez chłopów, a następnie przez pół roku byli osadzeni w więzieniu w Wiedniu[1]. Potem wszyscy trzej zostali ułaskawieni[1]. W trakcie Wiosny Ludów 1848 w randze porucznika Legii Akademickiej był w składzie deputacji do studentów Uniwersytetu Wiedeńskiego celem nawiązania z nimi kontaktów w imię równości i wolności (wraz z Mikołajem Zyblikiewiczem, Łukaszem Soleckim, Franciszkiem Siemianowskim)[1].

Po 1848 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując dekret pro judice civili et criminali[1]. Był egzaminowanym sędzią[4]. Należał do Towarzystwa Prawnikow we Lwowie[5]. Jednakże nie podjął kariery prawniczej[1].

Poślubił swoją kuzynkę Józefę Małgorzatę (córkę stryja Wiktoryna Tretera i Leokadii z domu Łodyńskiej herbu Jastrzębiec)[4]. Miał z nią synów Piotra (ur. 1857) i Adama (ur. 1859)[4]. Objął we władanie dziedziczne majątki Łonie i Niwki[1]. Razem ze swoim stryjem Wiktorynem Treterem, a zarazem teściem, władał także dobrami Zalipie[6]. Był również właścicielem dóbr Dźwiniacz Górny[7][8]. Pozostawał patronem cerkwi św. Michała Archanioła w Dźwiniaczu Górnym z 1789[9]. W 1863 nabył od Sołtykowa (Moskala) wieś Laszki Królewskie i tam się przeprowadził[4][1].

Popierał przemysł krajowy, był wspólnikiem fabryki likieru w Lipowcach, fabryki krochmalu w Świrzu[1]. Odkrył złoża gipsu i produkował go jako nawóź i materiał budowlany[1]. Po nastaniu autonomii galicyjskiej (1867) poświęcił się także pracy publicznej[1]. Przez 12 lat był prezesem Rady c. k. powiatu przemyślańskiego[4]. Jego staraniem powstały pierwsze szutrowane drogi, był fundatorem szkół i kas gminnych[1]. Był członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i innych[1]. Był autorem broszur oraz pisał artykuły drukowane w „Gazecie Narodowej”[1].

Zmarł pod koniec grudnia 1892 we Lwowie[2]. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Janowskim 29 grudnia 1892[2]. Jego majątek ziemski odziedziczyli synowie[1].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W ewidencji urzędników Cesarstwa Austrii był określany w języku niemieckim jako „Hilarion von Tretter”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Wspomnienie pośmiertne. „Dziennik Polski”. Nr 364, s. 2, 31 grudnia 1892. 
  2. ↑ a b c Kronika. Zmarli. „Gazeta Lwowska”. Nr 296, s. 4, 29 grudnia 1892. 
  3. ↑ a b c Rocznik szlachty (II) 1883 ↓, s. 705.
  4. ↑ a b c d e f g Rocznik szlachty (II) 1883 ↓, s. 706.
  5. ↑ Hilary Treter: Myśli do programu. Lwów: 1876, s. 1.
  6. ↑ Grzegorz Brożek: Zbylitowska Góra. Korzenie Hallera. tarnow.gosc.pl, 2021-02-11. [dostęp 2021-03-14].
  7. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1854. Lwów: 1854, s. 379.
  8. ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855. Lwów: 1855, s. 288.
  9. ↑ „Monografie Bieszczadzkie”, Tom XV, Cerkwie greckokatolickie istniejące w 1850 r. – Bieszczadzki Park Narodowy i otulina.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hilary_Treter&oldid=71797783”