Hypsipetes
| Hypsipetes | |||
| Vigors, 1831[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – szczeciak grubodzioby (H. crassirostris) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Hypsipetes | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Hypsipetes psaroides[a] Vigors, 1831 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Hypsipetes – rodzaj ptaków z rodziny bilbili (Pycnonotidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji i na afrykańskich wyspach Oceanu Indyjskiego, w tym na Madagaskarze[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 16,3–28 cm; masa ciała 22–83,2 g[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1831 roku irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors w artykule poświęconym kolekcji himalajskich ptaków wraz z opisem nowych rodzajów i gatunków opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) szczeciak granatowy (H. leucocephalus).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Hypsipetes: gr. ὑψιπετης hupsipetēs ‘wysoko latający, podniebny’, od πετομαι petomai ‘latać’[8].
- Microscelis: gr. μικροσκελης mikroskelēs ‘krótkonogi’, od μικρος mikros ‘krótki’; σκελος skelos ‘noga’[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Turdus amaurotis Temminck, 1830.
- Anepsia: gr. ανεψια anepsia ‘kuzynka’[10]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Turdus borbonicus J.R. Forster, 1781[11].
- Cerasophila: gr. κερασος kerasos ‘drzewo wiśniowe’; φιλος philos ‘miłośnik’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cerasophila thompsoni Bingham, 1900.
- Thapsinillas: gr. θαψινος thapsinos ‘żółty’; ιλλας illas, ιλλαδος illados ‘drozd’[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Criniger affinis Hombron & Jacquinot, 1841.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Cześć gatunków (H. guimarasensis, H. rufigularis, H. everetti, H. philippinus, H. mindorensis, H. siquijorensis) została wyodrębniona z taksonu Ixos[14][15][16] oraz (H. amaurotis) Microscelis[14][15][16]. Do rodzaju należą następujące gatunki[17]:
- Hypsipetes nicobariensis (F. Moore, 1854) – szczeciak nikobarski
- Hypsipetes platenae (W. Blasius, 1888) – szczeciak żółtokantarowy
- Hypsipetes aureus (Walden, 1872) – szczeciak złoty
- Hypsipetes harterti (Stresemann, 1912) – szczeciak złotogardły
- Hypsipetes longirostris (Wallace, 1863) – szczeciak wielkodzioby
- Hypsipetes chloris (Finsch, 1867) – szczeciak zielonawy
- Hypsipetes lucasi (E. Hartert, 1903) – szczeciak żółtogardły
- Hypsipetes mysticalis (Wallace, 1863) – szczeciak żółtolicy
- Hypsipetes affinis (Hombron & Jacquinot, 1841) – szczeciak złotawy
- Hypsipetes guimarasensis (Steere, 1890) – szczeciak wyspowy
- Hypsipetes rufigularis Sharpe, 1877 – szczeciak rdzawogardły
- Hypsipetes everetti (Tweeddale, 1877) – szczeciak żółtawy
- Hypsipetes catarmanensis Rand & Rabor, 1969 – szczeciak archipelagowy
- Hypsipetes mindorensis (Steere, 1890) – szczeciak mindorski
- Hypsipetes siquijorensis (Steere, 1890) – szczeciak ciemnołbisty
- Hypsipetes philippinus (J.R. Forster, 1795) – szczeciak rdzawopierśny
- Hypsipetes amaurotis (Temminck, 1830) – szczeciak rudouchy
- Hypsipetes crassirostris E. Newton, 1867 – szczeciak grubodzioby
- Hypsipetes borbonicus (J.R. Forster, 1781) – szczeciak reunioński
- Hypsipetes olivaceus Jardine & Selby, 1837 – szczeciak maurytyjski
- Hypsipetes madagascariensis (Statius Müller, 1776) – szczeciak ciemny
- Hypsipetes parvirostris A. Milne-Edwards & Oustalet, 1885 – szczeciak śniady
- Hypsipetes moheliensis (Benson, 1960) – szczeciak okopcony
- Hypsipetes ganeesa Sykes, 1832 – szczeciak równosterny
- Hypsipetes leucocephalus (J.F. Gmelin, 1789) – szczeciak granatowy
- Hypsipetes thompsoni (Bingham, 1900) – szczeciak białogłowy
Opisano również gatunek wymarły z wyspy Rodrigues[18]:
- Hypsipetes cowlesi J.P. Hume, 2015
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Podgatunek szczeciaka granatowego (H. leucocephalus).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b N.A. Vigors. Observations on a Collection of Birds from the Himalayan Mountains, with Characters of New Genera and Species. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1 (4), s. 43, 1830–1831. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 28. (ang.).
- ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. liv. (niem.).
- ↑ Ch.T. Bingham. On a new Genus and Species of Bulbul and an apparently new Species of Cyornis. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 5, s. 358, 1900. (ang.).
- ↑ H.Ch. Oberholser. The Avian genus Bleda Bonaparte and some of its allies. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 48 (2), s. 161, 1907. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bulbuls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-04]. (ang.).
- ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Bulbuls (Pycnonotidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2024, DOI: 10.2173/bow.pycnon4.01 [dostęp 2024-02-04] (ang.), Hypsipetes, Ixos.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hypsipetes [dostęp 2017-11-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Microscelis [dostęp 2017-11-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Anepsia [dostęp 2017-11-21].
- ↑ G.R. Gray, Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum, London: The Trustees, 1855, s. 43, DOI: 10.5962/bhl.title.17986, LCCN 06016946, OCLC 11032264 (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cerasophila [dostęp 2017-11-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Thapsinillas [dostęp 2017-11-21].
- ↑ a b R.G. Moyle & B.D. Marks. Phylogenetic relationships of the bulbuls (Aves: Pycnonotidae) based on mitochondrial and nuclear DNA sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 40 (3), s. 687–695, 2006. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.04.015. (ang.).
- ↑ a b C.H. Oliveros & R.G. Moyle. Origin and diversification of Philippine bulbuls. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 54 (3), s. 822–823, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.12.001. (ang.).
- ↑ a b D. Zuccon & P.G.P. Ericson. The phylogenetic position of the Black-collared Bulbul Neolestes torquatus. „Ibis”. 152 (2), s. 386–392, 2010. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2009.00986.x. (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pycnonotidae Gray,GR, 1840 - bilbile - Bulbuls (wersja: 2024-01-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-07].
- ↑ J.P. Hume. A new subfossil bulbul (Aves: Passerines: Pycnonotidae) from Rodrigues Island, Mascarenes, south-western Indian Ocean. „Ostrich: Journal of African Ornithology”. 86 (3), s. 247–260, 2015. DOI: 10.2989/00306525.2015.1067651. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).