Ignacy Hudyma

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ignacy Hudyma
prezbiter
Data i miejsce urodzenia

1 lutego 1882
Dytkowcy

Data i miejsce śmierci

1941/1944
Dytkowcy

Proboszcz parafii w Załuczu
Okres sprawowania

1911–1914

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Prezbiterat

1911

Ignacy Hudyma (ur. 1 lutego 1882 w Dytkowcach, zm. w 1941 lub w 1944 tamże) – prawosławny duchowny i działacz moskalofilski.

Młodość i wczesna działalność[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie greckokatolickiego psalmisty. Kształcił się w K. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach z językiem niemieckim wykładowym, gdzie w 1904 zdał maturę[1]. Wstąpił do greckokatolickiego seminarium duchownego we Lwowie, z którego został relegowany po II roku nauki. Przyczyną tej decyzji było zauważenie Hudymy na dworcu kolejowym w grupie pielgrzymów udających się do prawosławnej Ławry Poczajowskiej[2]. Hudyma identyfikował się już wtedy z ideami moskalofilskimi, które poznał w Towarzystwie im. Mychajła Kaczkowśkiego[3].

Usunięty z seminarium greckokatolickiego, Ignacy Hudyma udał się do Rosji, podobnie jak wielu innych znajdujących się w podobnej sytuacji młodych galicyjskich rusofilów[4]. W Kijowie dokonał konwersji na prawosławie, po czym podjął naukę w szkole przy monasterze św. Onufrego w Jabłecznej. Poznał tam rosyjski śpiew cerkiewny, używany w Rosyjskim Kościele Prawosławnym ryt liturgiczny oraz podstawy teologii prawosławnej. Po ślubie z wychowanką klasztornego sierocińca, Aleksandrą Leszczinską, został wyświęcony na diakona, a następnie na kapłana, przez arcybiskupa wołyńskiego i żytomierskiego Antoniego[3], jednego z organizatorów kampanii propagandy proprawosławnej i prorosyjskiej w Galicji[4].

Działalność duszpasterska[edytuj | edytuj kod]

W 1911, już jako kapłan, Ignacy Hudyma wrócił do Galicji. Arcybiskup Antoni nakazał mu podjęcie agitacji na rzecz prawosławia w powiecie brodzkim. Miejscowi moskalofile przekonali jednak młodego duchownego, że jego mieszkańcy nie są jeszcze przekonani do porzucenia katolicyzmu obrządku bizantyjskiego. Jako placówkę, w której działalność kapłana mogła być efektywniejsza, wskazali Załucze[2] – wieś, która już w 1904, na tle zatargu z miejscowym duchowieństwem, ogłosiła przejście na prawosławie[5].

Ks. Hudyma przybył do Załucza i podjął w nim pracę duszpasterską bez wymaganego zezwolenia metropolity bukowińskiego. Wieś stała się jednym z trzech głównych ośrodków agitacji moskalofilskiej w Galicji[6]

„Proces Bendasiuka i towarzyszy”[edytuj | edytuj kod]

Ignacy Hudyma (pierwszy z prawej) z pozostałymi oskarżonymi w „procesie Bendasiuka i towarzyszy”

28 marca 1912 został w swoim domu aresztowany razem z innym kapłanem prawosławnym, Maksymem Sandowyczem. Duchownym początkowo zarzucono mierzenie długości mostu na Czeremoszu. Następnie przewieziono ich do aresztu śledczego we Lwowie[7] i postawiono im zarzut szpiegostwa na rzecz Rosji[7]. Podobne zarzuty postawiono organizatorowi moskalofilskich burs, dziennikarzowi Semenowi Bendasiukowi i twórcy sieci rusofilskich czytelni Wasylowi Kołdrze[8]. Zdaniem Włodzimierza Osadczego ich proces miał zniechęcić obywateli austriackich do sympatii prorosyjskich[8]. Podobną opinię wyraziła Bernadetta Wójtowicz-Huber[9].

„Proces Bendasiuka i towarzyszy”, jak określano go w prasie galicyjskiej, był obszernie relacjonowany na łamach prasy – sprawozdania z niego zamieszczały wszystkie gazety lwowskie, swoich korespondentów do Lwowa skierował również szereg pism zagranicznych (francuskich, niemieckich, włoskich[9]). Największym zainteresowaniem sprawa cieszyła się w Rosji[8]. Proces na miejscu obserwowali przedstawiciele czterech najważniejszych frakcji rosyjskiej Dumy Państwowej[8]. Wbrew założeniom władz austriackich, które zamierzały uniemożliwić dalszą działalność moskalofilów w obliczu wojny z Rosją, proces nie tylko nie okazał się ostatecznym ciosem dla tego ruchu, ale przyczynił się do rozpropagowania jego idei. Obrońcy oskarżonych – L. Aleksiewicz, K. Czerlunczakiewicz, W. Dudykiewycz i M. Hłuszkewycz – sami zaliczali się do moskalofilów i wykorzystywali mównicę sądu do nagłaśniania idei proprawosławnych i prorosyjskich[8]. Ponadto rosyjski skarb państwa przeznaczył 30 tys. rubli na prowadzenie kampanii propagandowej towarzyszącej procesowi[10]. „Męczeństwo prawosławnych w Galicji” było nagłaśniane także przez arcybiskupa wołyńskiego Antoniego, który w swojej eparchii wydał na ten temat specjalny okólnik i nakazał po każdej Świętej Liturgii odprawiać dodatkowe nabożeństwo w intencji aresztowanych moskalofilów. Sam pisemnie skontaktował się ze lwowskim sądem, proponując złożenie zeznań w charakterze świadka[8]. We Lwowie doszło do manifestacji w obronie oskarżonych, w których wzięło udział ok. 80 duchownych greckokatolickich[9].

Przesłuchania oskarżonych i świadków pozwoliły udowodnić powiązania ruchu prawosławnego w Galicji z Rosją (w tym z Ochraną), jednak zgromadzone dowody nie wystarczyły, by potwierdzić zawarty w akcie oskarżenia zarzut zdrady stanu i szpiegostwa. W związku z tym 6 czerwca 1914 w odniesieniu do wszystkich podsądnych zapadł wyrok uniewinniający[8] wydany przez ławę przysięgłych złożoną z Polaków[9]. Wyrok ten z niezadowoleniem przyjęły wiedeńskie koła rządowe, które zarzuciły Polakom dopuszczenie do procesu (w charakterze adwokatów) znanych moskalofilów[9].

Dalsze losy[edytuj | edytuj kod]

Ignacy Hudyma planował wyjazd do Rosji, nie zdążył jednak odebrać paszportu ze starostwa w Brodach przed wybuchem wojny austriacko-rosyjskiej. Po jej ogłoszeniu, na fali nowych represji wymierzonych w moskalofilów[11], został osadzony w obozie internowania w Talerhofie i na skutek złego traktowania zachorował psychicznie[12]. W Talerhofie został uwięziony także jego 70-letni ojciec, który w następstwie osadzenia w obozie zmarł[13].

Dzięki pomocy przyjaciela duchowny wrócił do rodzinnych Dytkowców, gdzie zamieszkał w na pół zniszczonej chłopskiej chacie i żył sam, uważany za miejscowego jurodiwego. Zginął rozstrzelany w czasie hitlerowskiej okupacji ziem galicyjskich. Został pochowany w Dytkowcach[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jahresbericht K. K. Rudolfs-Gymnasium in Brody fur das schuljahr 1904. Brody: 1904, s. 27, 34.
  2. ↑ a b W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 546. ISBN 978-83-227-2672-3.
  3. ↑ a b Священник Игнатий Гудима (1882-1944) – страдалец за православную веру и русские идеалы на Галицкой Руси
  4. ↑ a b W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 544-545. ISBN 978-83-227-2672-3.
  5. ↑ W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 559-560. ISBN 978-83-227-2672-3.
  6. ↑ B. Wójtowicz-Huber: „Ojcowie narodu”. Duchowieństwo greckokatolickie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich (1867-1918). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 181. ISBN 978-83-235-0383-5.
  7. ↑ a b J. Charkiewicz: Męczennicy XX wieku. Martyrologia Prawosławia w Polsce w biografiach świętych. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2008, s. 16-19. ISBN 978-83-60311-11-0.
  8. ↑ a b c d e f g W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 565-568. ISBN 978-83-227-2672-3.
  9. ↑ a b c d e B. Wójtowicz-Huber: "Ojcowie narodu". Duchowieństwo greckokatolickie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich (1867-1918). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 215-216. ISBN 978-83-235-0383-5.
  10. ↑ W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 537. ISBN 978-83-227-2672-3.
  11. ↑ B. Wójtowicz-Huber: „Ojcowie narodu”. Duchowieństwo greckokatolickie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich (1867-1918). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 218-219. ISBN 978-83-235-0383-5.
  12. ↑ W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 569. ISBN 978-83-227-2672-3.
  13. ↑ a b Священник Игнатий Гудима (1882–1944) – страдалец за православную веру и русские идеалы на Галицкой Руси (Окончание)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ignacy_Hudyma&oldid=69835540”