Ireneusz Staroń

Ireneusz Staroń

Data i miejsce urodzenia	17 marca 1991 Lubin
doktor nauk humanistycznych
Specjalność: literaturoznawstwo
Alma Mater	Uniwersytet Wrocławski
Doktorat	2021
Krytyk literacki, nauczyciel akademicki, prozaik

Ireneusz Staroń (ur. 17 marca 1991 w Lubinie) – polski krytyk literacki, historyk literatury, redaktor, prozaik, doktor nauk humanistycznych.

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się polską literaturą nowoczesną XX i XXI wieku. W swoich badaniach stosuje metodę bliskiego czytania (close reading) i skupia się na drobiazgowej analizie filologicznej utworu literackiego. Dopiero po takiej analizie wpisuje utwór w szerszy kontekst kulturowy. W swoich badaniach dotyka kontekstów psychologicznych, teologicznych, a także tego, czym jest wiersz wolny jako tekst graficzny. Zajmował się między innymi twórczością Brunona Schulza, Floriana Czarnyszewicza (zwłaszcza jego powieścią Nadberezyńcy), Stanisława Antoniego Muellera, Krzysztofa Koehlera oraz polską literaturą emigracyjną pisarzy pochodzących z dawnych Kresów.

Biografia

Od 2015 juror Nagrody Literackiej Czterech Kolumn, wykłada na Studiach Literacko-Artystycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2021 roku uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim stopień doktora nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwo na podstawie rozprawy doktorskiej Fuga i rap. O poezji Krzysztofa Koehlera. W latach 2021–2022 sekretarz redakcji, a od 2023 zastępca redaktora naczelnego wydawanego przez Instytut Literatury kwartalnika „Nowy Napis”.

Recenzent miesięcznika „Nowe Książki”. Publikował między innymi w „Arcanach”, „Metaforze”, „Pamiętniku Literackim”, "Pracach Literackich", „Toposie”, „Twórczości”. W 2021 roku był nominowany wraz z Pauliną Subocz-Białek do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza za książkę Poza mapą. O „Nadberezyńcach” Floriana Czarnyszewicza. Recenzując tę książkę, Danuta Ulicka nazwała ją "eposem o eposie", który zapowiada "restytucję tradycyjnej, porządnej filologii". Badaczka, podkreślając wysokie znaczenie książki Poza mapą, porównała ją do studium Artysta i dzieło (1938) autorstwa Konstantego Troczyńskiego, poświęconego Próchnu Wacława Berenta. Z kolei Beata Obsulewicz-Niewińska chwaliła w książce Poza mapą połączenie języka naukowego z płynnością i błyskotliwością narracji.

Bibliografia publikacji naukowych Staronia dostępna jest na stronie Polskiej Bibliografii Naukowej.

W 2023 roku ukazała się jego debiutancka powieść Wzgórze Bzów. Pojawiają się w niej wątki związane z wysiedleniem Polaków z dawnej Galicji Wschodniej na Dolny Śląsk po II wojnie światowej. Teresa Tomsia nazwała ją mianem "literackiej ballady prozą", w której "Ważny jest zapach i dotyk, słuch i patrzenie, czuwanie i przeczuwanie". Zwracała uwagę, że język tej prozy przypomina język Brunona Schulza i Tadeusza Nowaka.

Wybrane publikacje

Książki naukowe

• Paulina Subocz-Białek, Ireneusz Staroń, Nadkolory i nadaromaty. Schulz, Mueller, Blecher, Lublin 2017, ISBN 978-83-65172-90-7.
• Paulina Subocz-Białek, Ireneusz Staroń, Nostalgiczna pieśń powrotu. O twórczości Floriana Czarnyszewicza, Instytut Literatury, Kraków 2020, ISBN 978-83-66359-25-3.
• Paulina Subocz-Białek, Ireneusz Staroń, Poza mapą. O „Nadberezyńcach” Floriana Czarnyszewicza, Arcana, Kraków 2020 (II wyd. 2021), ISBN 978-83-65350-56-5.
• Paulina Subocz-Białek, Ireneusz Staroń, Надкольори й надаромати: Шульц, Мюллер, Блекер, tłum. Tetiana Pawlińczuk, Lwów 2022, ISBN 978-83-67170-65-9.

• Fuga i rap. O poezji Krzysztofa Koehlera z lat 1986–1998, Instytut Literatury, Kraków 2023, ISBN 978-83-67170-89-5.

Powieści

• Wzgórze Bzów, Ursines, Czeladź 2023, ISBN 978-83-965895-5-2.

Linki zewnętrzne

• Ireneusz Staroń - katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej [dostęp 2024-01-13]
• Ireneusz Staroń - biogram na stronie "NowyNapis.eu" [dostęp 2024-01-13]