Izrael Ber Icynger
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel, polityk, dziennikarz, poeta |
Izrael Ber Icynger ps. Alter Sznur (ur. 13 lipca 1911 w Bieczu, zm. 22 sierpnia 1944 w Auschwitz-Birkenau) – ortodoksyjny nauczyciel, polityk, dziennikarz i poeta tworzący w języku jidysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Izaaka i Sary Icyngerów. Wychowany został przez dziadka Chaima Salomona Icyngera. Naukę kontynuował u naczelnego rabina Tarnowa Mejera Arika. Był jednym z pierwszych przywódców partii Aguda w mieście. W 1934 roku przeniósł się do Łodzi, gdzie uczył w szkołach religijnych aż do 1941 roku. Ożenił się ze Zlatą Borensztejn, nauczycielką pochodzącą ze Staszowa[1].
Icynger zaczął tworzyć mieszkając w Bieczu. Pierwszy wiersz opublikował w wieku 15 lat. Później, w Łodzi, brał czynny udział w redagowaniu czasopisma „Bet Jaakow”; miał w nim stały dział.
W czasie okupacji niemieckiej Icynger przebywał w Łodzi, gdzie aktywnie uczestniczył w życiu literackim getta. Ze względu na panujący reżim, spotkania odbywały się w prywatnym, zamkniętym gronie u poetki Miriam Ulinower[2].
Jedynym w swoim rodzaju przedsięwzięciem Icyngera było wydawanie odręcznej gazetki w języku hebrajskim „Ha-Mesaper” (hebr. „Narrator”), z literackim dodatkiem dwutygodniowym „Min Ha-Mejcar” (hebr. „Z ucisku”), którą redagował co najmniej do 14 września 1942 roku. Spisywał kronikę getta, pisał artykuły, piosenki, komiksy itp. Icynger prowadził też konspiracyjny almanach literacki „Geto-szriftn”[3].
Poruszał w swoich utworach najważniejsze problemy getta. Potępiał policję gettową i Rumkowskiego (Czarny Żyd, Piętnaście marek, Jestem policjantem)[1].
Izrael Ber Icynger podpisywał swoje wiersze licznymi pseudonimami. Oprócz najbardziej znanego – Alter Sznur, posługiwał się także nazwiskami: Mordowicz, M. Grinwald, A. B. Fridman, Abraham Majzels, Sadenkiewicz[4].
Część twórczości Altera Sznura ocalała. Odnalazł się pierwszy numer „Min Ha-Mejcar” oraz fragmenty numerów: 2 i 3. Jakub Cwi Juszkowicz, przechowywał w swoim domowym archiwum w Izraelu inne utwory. Odnaleziono także ukrytą w getcie paczkę piosenek Icyngera. Obecnie znajduje się ona w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie[4].
Izrael Ber Icynger wojny nie przeżył, podobnie jak dwójka jego dzieci. Kiedy Gestapo zabrało jego dzieci do szpitala, gdzie przebywały przed wysyłką na śmierć, ojciec próbował z nimi uciec. W trakcie przechodzenia przez wysokie ogrodzenie dzieci zostały złapane, a jemu – z pomocą żydowskiego policjanta – udało się uciec. Jednak 21 sierpnia 1944 r. wraz z żoną został wywieziony do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz. Ze względu na „zły wygląd” (miał gipsowy opatrunek na ręce) przy selekcji został skierowany na śmierć. 22 sierpnia 1944 r. zginął w komorze gazowej. Żona, którą zakwalifikowano do pracy przeżyła obóz i wojnę. Wyemigrowała do Izraela, zamieszkała w Kirjat Atta[1].
Twórczość[4][edytuj | edytuj kod]
- „Far a halbe kilo brojt“ – Sadenkewicz (I. B. Icynger)
- „Din tojre“ – A. Majzels (I. B. Icynger)
- „Brojt“ – A. B. Fridman (I. B. Icynger)
- „Mariszin lager“ – A. B. Fridman (I. B. Icynger)
- „Fekalie” – M. Grinwald (I. B. Icynger),
- „A żabe“ – A. Majzels (I. B. Icynger)
- „Wajl“ – A. Majzels (I. B. Icynger)
- „Men flikt feder” – A. Majzels (I. B. Icynger)
- „Jom kipur in tamuz” – A. Majzels (I. B. Icynger)
- „Ojf Czarnickego“ – M. Grinwald (I. B. Icynger),
- „Tfile“ – M. Grinwald (I. B. Icynger),
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Biogramy | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-05-12].
- ↑ Nowa strona 1 [online], hebrajski.nazwa.pl [dostęp 2023-05-12].
- ↑ A. Żółkiewska (red.), Słowa pośród nocy. Poetyckie dokumenty Holokaustu, 2012, s. 466-493.
- ↑ a b c Martyna Rusiniak, Inwentarz zespołu archiwalnego. Utwory literackie. 1937–1997, Żydowski Instytut Historyczny, 2007, s. 145.