Józef Krzyczkowski (1892–1947)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Krzyczkowski
Ilustracja
pułkownik pilot pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1892
Winnica

Data i miejsce śmierci

24 października 1947
Wielka Brytania

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Carskie Siły Powietrzne
Armia Wielkopolska
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

197 pułk piechoty
18 korpuśny oddział lotniczy
2 gwardyjskiego oddziału lotniczego
II Korpus Polski w Rosji
3 eskadra wywiadowcza
10 eskadra wywiadowcza
18 eskadra wywiadowcza
1 pułk lotniczy
4 pułk lotniczy
5 pułk lotniczy
Instytut Badań Technicznych Lotnictwa

Stanowiska

dowódca eskadry
dowódca dywizjonu
kierownik działu instytutu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Oficer Orderu Korony Rumunii Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Krzyczkowski (ur. 19 marca 1892 w Winnicy, zm. 24 października 1947 w Wielkiej Brytanii) – pułkownik pilot. Uczestnik I wojny światowej, żołnierz Wojska Polskiego walczący w wojnie polsko-ukraińskiej, wojnie polsko-bolszewickiej oraz II wojnie światowej, kawaler Orderu Virtuti Militari. Jeden z organizatorów lotnictwa wojskowego II Rzeczypospolitej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Wincentego i Julii. W Warszawie ukończył 6-klasową szkołę realną i w październiku 1913 roku został wcielony do armii carskiej. Otrzymał przydział do 197 pułku piechoty[1]. W kwietniu 1914 roku przeszedł do 18 korpuśnego oddziału lotniczego, gdzie służył jako mechanik. W czasie I wojny światowej walczył na froncie galicyjskim. W grudniu 1915 roku został skierowany na kurs pilotażu do moskiewskiej szkoły pilotów, a po jego ukończeniu walczył na froncie austriackim w składzie 2 gwardyjskiego oddziału lotniczego[2].

14 grudnia 1917 roku jako chorąży pilot rozpoczął służbę w 1 polskim oddziale awiacyjnym II Korpusu Polskiego w Rosji. 11 maja 1918 roku trafił do niewoli niemieckiej[3]. 15 listopada 1918 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego i otrzymał przydział do polskiego lotnictwa wojskowego[4]. Jako były pilot armii carskiej miał problemy z opanowaniem pilotażu maszyn niemieckich, Komisja Kwalifikacyjna Lotnicza uznała, że konieczne jest jego dalsze szkolenie[5]. W grudniu 1918 roku wszedł w skład komisji opiniującej zakup samolotów na potrzeby polskiego lotnictwa, oceniał propozycję przedstawioną przez ostrowskiego fabrykanta Włodzimierza Wentzla[6]. 16 grudnia znalazł się w grupie 36 lotników, którzy jako pierwsi złożyli uroczyste ślubowanie na wierność Rzeczypospolitej na lotnisku mokotowskim[7]. Został przydzielony do 3 eskadry wywiadowczej i 24 stycznia 1919 roku został skierowany do walki na froncie polsko-ukraińskim[8]. W marcu 1919 roku został skierowany do oddziałów armii wielkopolskiej, brał udział w tworzeniu struktur wielkopolskiego lotnictwa[9].

Następnie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Wyróżnił się podczas walk o Kijów. 19 kwietnia 1920 roku w samolocie Breguet XIV A2, z por. obs. Jerzym Tereszczenko, wykonał daleki lot rozpoznawczy nad Kijów. Załoga zrzuciła trzy bomby na kijowski dworzec, uszkadzając obrotnicę przed parowozownią, co doprowadziło do opóźnień w przegrupowaniu wojsk nieprzyjaciela[10]. 22 kwietnia wraz z obs. Stanisławem Ratomskim przeprowadził rozpoznanie na trasie Berdyczów–Żytomierz[11]. 4 i 5 maja, z por. obs. Aleksandrem Łaguną, wykonał dwa loty rozpoznawcze, które pozwoliły ustalić polskiemu dowództwu, że Armia Czerwona nie będzie bronić Kijowa[12]. 8 maja, również z obs. Stanisławem Ratomskim, ponownie przeprowadził rozpoznanie stanu walk o Kijów. Po wylądowaniu złożyli osobiście meldunek marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu[13].

19 maja, z por. Stanisławem Daszewskim, brał udział w nalocie na stację kolejową Dymirki, gdzie były zgromadzone transporty wojskowe i pociągi pancerne Armii Czerwonej. Ich samolot został uszkodzony ogniem obrony przeciwlotniczej, ale załoga zdołała powrócić na lotnisko[14]. 23 maja, również z por. Daszewskim, wykrył koncentrację wojsk nieprzyjaciela pod Rżyszczewem. Udało im się zaatakować wrogie oddziały oraz przekazać polskim wojskom meldunek o położeniu nieprzyjaciela[15]. 1 czerwca, z por. obs. Stanisławem Ratomskim, nawiązał łączność z odciętymi oddziałami 7 Dywizji Piechoty. W czasie ataku na oddziały bolszewickie ich samolot został uszkodzony i zmuszony do przymusowego lądowania. Pomimo zagrożenia ze strony nieprzyjaciela załodze udało się usunąć uszkodzenia silnika i wystartować[16].

Na przełomie maja i czerwca brał udział w lotach bojowych wspierających polskie oddziały broniące linii Dniepru. Wykonywał loty rozpoznawcze, szturmowe i bombowe oraz dostarczał meldunki sytuacyjne. Intensywność lotów bojowych i przemęczenie personelu latającego było tak wielkie, że Józef Krzyczkowski zasnął podczas jednego z lotów bojowych[17]. 2 sierpnia, w załodze z por. obs. Stanisławem Ratomskim, wykonywał lot, którego celem było rozpoznanie rejonu Beresteczka i Stanisławczyka i przekazanie meldunków sztabowi 2 Armii. Z powodu awarii silnika załoga lądowała przymusowo w okolicy Włodzimierza Wołyńskiego. Dzięki determinacji załogi, która zdobyła środek transportu w postaci chłopskiej furmanki, udało się przetransportować uszkodzony samolot na stację kolejową we Włodzimierzu. Tam przekonali dowódcę transportu, który miał za zadanie ewakuować stację kolejową, do opróżnienia kolejowej lory z ławek zabranych z dworcowej poczekalni i załadowania na nią samolotu[13].

28 listopada 1920 roku został mianowany dowódcą 10 eskadry wywiadowczej, a od 5 czerwca 1921 r. był dowódcą 18 eskadry wywiadowczej. 18 ew, pod jego dowództwem, brała udział w walkach na froncie północnym[18].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku. Jako doświadczony pilot brał udział w międzynarodowych konkursach lotniczych. W 1922 roku na samolocie Bréguet XIV zajął czwarte miejsce na Międzynarodowym Mityngu Lotniczym w Zurychu. W 1924 roku był jednym z sześciu polskich pilotów, którzy jako pierwsi wykonali przelot grupowy nad Alpami[19].

W 1924 roku zdał dowództwo 18 eskadry i został skierowany na kurs dowódców dywizjonów[20]. 1 marca 1925 roku objął stanowisko dowódcy dywizjonu myśliwskiego w 1 pułk lotniczym, a następnie, w listopadzie 1928 r. został przeniesiony do 4 pułku lotniczego w Toruniu na stanowisko komendanta parku lotniczego[21]. 31 marca 1930 roku objął stanowisko zastępcą dowódcy 5 pułku lotniczego w Lidzie[22], a na przełomie 1930 i 1931 r. został dowódcą pułkowego dywizjonu szkolnego[23]. 12 marca 1933 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[24]. W kwietniu tego roku został przeniesiony do Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa na stanowisko kierownika działu doświadczalnego[25]. Na stopień pułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa techniczna[26]. W 1939 roku pełnił służbę w Dowództwie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisku szefa Kontroli Technicznej[27].

Po kampanii wrześniowej przedostał się do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do RAF, otrzymał numer służbowy P-1451[28]. Po zakończeniu II wojny światowej nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii.

Zmarł 24 października 1947 roku w wyniku zapalenia nerek i problemów kardiologicznych. Został pochowany na cmentarzu w Chester[29].

Ordery i odznaczenia[1][30][edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Krzyczkowski Józef płk pil.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-24]. (pol.).
  2. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 28.
  3. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 42.
  4. ↑ Krzyczkowski Józef. infolotnicze.pl. [dostęp 2020-01-24]. (pol.).
  5. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 108.
  6. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 228.
  7. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 50.
  8. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 61.
  9. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 71.
  10. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 210.
  11. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 115.
  12. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 125.
  13. ↑ a b Mjr. pil. Stanisław Ratomski: Wspomnienia z pracy 3-ciej eskadry lotniczej. „Przegląd Lotniczy”. 3/1935, s. 98–108, marzec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 1036625413. 
  14. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 61.
  15. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 133.
  16. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 146.
  17. ↑ Ppłk. pil. Tadeusz Prauss: Z lotów bojowych 3-ejeskadry. „Przegląd Lotniczy”. 12/1934, s. 538, grudzień 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 1036625413. 
  18. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 70.
  19. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 284.
  20. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 71.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 345.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 110.
  23. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 317.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 46.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 85.
  26. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 223.
  27. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 435.
  28. ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 317.
  29. ↑ Józef Krzyczkowski. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-01-24]. (pol.).
  30. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 244.
  31. ↑ a b c Widoczne na zdjęciu u góry (w infoboksie).
  32. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu techniki lotniczej w wojsku”.
  33. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 223, wg autorów posiadał Krzyż Walecznych z trzema okuciami.
  34. ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  35. ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 435 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Krzyczkowski_(1892–1947)&oldid=72754813”