Język kendayan
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
330 tys. | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 3 środek szerszej komunikacji↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | knx | ||
| IETF | knx | ||
| Glottolog | kend1254 | ||
| Ethnologue | knx | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język kendayan, także kanayatn[1][2][3] – język austronezyjski używany przez grupę etniczną Kendayan (jeden z ludów dajackich) na wyspie Borneo[4]. Należy do grupy języków malajskich[1][5]. Według danych Ethnologue posługuje się nim ponad 330 tys. ludzi, z czego 320 tys. zamieszkuje Indonezję (2007)[1].
Jego użytkownicy zamieszkują różne obszary Borneo Zachodniego w Indonezji (kabupateny Sambas, Bengkayang, Pontianak, Landak, niektóre kecamatany Kota Singkawang) oraz stan Sarawak w Malezji (dystrykty Lundu i Sematan, First Division)[6].
Dzieli się na dwie główne odmiany: salako i ahe/banana’[3][a]. Dialekt ahe często służy jako regionalna lingua franca[7][8]. Czasem wyróżniana odmiana belangin[b] nie jest zwykle włączana pod pojęcie kendayan (kanayatn)[9] i być może powinna być klasyfikowana jako odrębny język[10]. Odnotowano słaby (i asymetryczny) poziom wzajemnej zrozumiałości między belangin a kendayan[11].
Kanayatn znajduje się pod silnym wpływem języka malajskiego. W Indonezji zaznaczyły się wpływy języka narodowego, który przeważa w edukacji, sferze religijnej, mediach i administracji[12]. Odmiana z Sambas i Bengkayang zapożyczyła pewną część leksyki lokalnej odmiany malajskiego (Sambas Malay). W salako występują też zapożyczenia z hakka[13]. W malezyjskim stanie Sarawak malajski odgrywa nieco mniejszą rolę, gdyż znacznie później przyjął się w roli języka narodowego; dochodzi też do kontaktu Kendayan z Ibanami i Dajakami lądowymi[14]. Według niektórych starszych propozycji kendayan to przedstawiciel języków Dajaków lądowych (Land Dayak), który upodobnił się do języków malajskich[15].
„Kendayan” to malajska/indonezyjska forma wyrazu „kanayatn”[2]. Nazwa ta ma charakter niejednoznaczny; pierwotnie był to jedynie etnonim, ale ostatecznie określenie to przyjęło się również jako nazwa języka. Jako termin etniczny odnosi się zarówno do pewnych grup malajskich (Malayic), jak i grup posługujących się odległymi językami z grupy języków Dajaków lądowych, co może prowadzić do nieporozumień[9]. Część ludności identyfikuje się z całą grupą Kendayan (np. w Bengkayang i okolicach Singkawang, gdzie zanika nazwa „Salako”), a inni bardziej z mniejszą społecznością w obrębie Kendayan (jak np. Salako, w Sambas i Sarawaku)[2].
Nie jest silnie zagrożony wymarciem, pozostaje w użyciu na poziomie lokalnym, w sferze domowej i w obrzędach. Potencjalne zagrożenia dla jego żywotności to dominacja indonezyjskiego w życiu publicznym i ograniczona styczność z kanayatn wśród dzieci, które kontynuują edukację poza rodzimym regionem[7].
Najlepiej opisane są odmiany ahe/banana’ i salako[3]. Jest używany w lokalnych audycjach radiowych[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Inne warianty nazwy salako: selako, selakau, silakau. Odmiana salako bywa także zwana bahasa badameà lub bahasa dameà (od formy zaimka pytajnego „co” – dameà). Podobnie określenia ahe i banana’ pochodzą od charakterystycznych form wyrazowych – kolejno „co” (ahe) i „nie” (nana’) (Adelaar 2005 ↓, s. 5).
- ↑ Od formy przeczenia „nie” (angin) (Adelaar 2005 ↓, s. 5).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kendayan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-13] (ang.).
- ↑ a b c Adelaar 2005 ↓, s. 1.
- ↑ a b c Anderbeck 2020 ↓, s. 1.
- ↑ Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Wyd. 2. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 175. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. (indonez.).
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 3.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 1–3.
- ↑ a b Adelaar 2005 ↓, s. 10.
- ↑ Anderbeck 2020 ↓, s. 8.
- ↑ a b Adelaar 2005 ↓, s. 6.
- ↑ Anderbeck 2020 ↓.
- ↑ Anderbeck 2020 ↓, s. 7–8.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 7.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 9.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 9–10.
- ↑ Anderbeck 2020 ↓, s. 4–5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- K. Alexander Adelaar, Salako or Badameá: Sketch Grammar, Text and Lexicon of a Kanayatn Dialect in West Borneo, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 2005 (Frankfurter Forschungen zu Südostasien 2), ISBN 3-447-05102-7, OCLC 57730047 (ang.).
- Karl Anderbeck, Does Balangin merit an ISO code distinct from Kendayan? [online], SIL International, 18 listopada 2020 [dostęp 2024-02-26] (ang.).