Jakub Falkowski

Jakub Falkowski
	Prezbiter
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1775 ; Budlewo
Data i miejsce śmierci	2 września 1848 ; Warszawa
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	pijar
Prezbiterat	1800
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Jakub Falkowski Doliwa herbu Doliwa (ur. 29 kwietnia 1775 w Budlewie, zm. 2 września 1848 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, pijar, pedagog i filantrop, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Kształcił się u oo. Pijarów w Drohiczynie nad Bugiem. W 1800 przyjął święcenia kapłańskie z rąk Onufrego Szembeka. Jako ksiądz uczył kolejno w szkołach: w Łomży, Drohiczynie i Szczuczynie, gdzie poznał głuchoniemego siedmioletniego chłopca – Piotra Gąsowskiego^[2]. Zainteresował się kształceniem głuchych. W latach 1803–1804 studiował pedagogikę głuchych w Lipsku.

Po powrocie, rozwijając niemiecką metodę Heinekego, nauczył swego podopiecznego „czytać z ruchu ust”. Swoje wyniki nauczania przedstawił w 1809 w Towarzystwie Przyjaciół Nauk. W 1815 Dyrekcja Edukacji Narodowej powierzyła mu utworzenie Instytutu Głuchoniemych, pierwszej w Polsce szkoły kształcącej dzieci głuche. Po rocznym naukowym pobycie w Wiedniu, 23 października 1817 otworzył Instytut w dwóch pokojach Pałacu Kazimierzowskiego. Kolejna siedziba mieściła się na Krakowskim Przedmieściu pod nr 391 (według ówczesnej numeracji).

W 1820 został wyznaczony przez metropolitę warszawskiego Szczepana Hołowczyca na stanowisko proboszcza parafii na Solcu. To pozwoliło mu uzyskać dodatkowe fundusze na działalność Instytutu. W 1822 placówkę wizytował cesarz i król Polski Aleksander I. Dzięki przekazanej przez cesarza ze skarbu państwa sumie 124 000 złp. Falkowski wybudował fasadę budynku przy ulicy Wiejskiej pod nr 1737, a oficyny przebudował na warsztaty^[2]. Był rektorem Instytutu do 1831. „Rocznik Towarzystwa Naukowego”^[3] wymienia go wśród „Członki Korespondenci Towarzystwa – Falkowski Jakób, Prof. Instytutu Głuchoniemych”. 18 czerwca 1826 został pierwszym proboszczem parafii św. Aleksandra. Wykładowca w Liceum Warszawskim^[4].

Zmarł 2 września 1848. Został pochowany w podziemiach kościoła św. Aleksandra w Warszawie^[5].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Złoty Medal Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1819)^[6]
Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1820)^[6]
Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie, 1823)^[6]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Epitafium w kościele św. Aleksandra w Warszawie^[7].
Pomnik odsłonięty w 1875 roku w ogrodzie Instytut Głuchoniemych, podczas obchodów stulecia urodzin Jakuba Falkowskiego^[8].
W 1983 imieniem Jakuba Falkowskiego nazwano założony przez niego Instytut Głuchoniemych^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 6.
↑ ^a ^b Ks. Nowodworski, Ksiądz Jakób Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 27, 19-31 marca 1860
↑ „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego”, t. IV, Kraków 1819, strony początkowe nienumerowane
↑ Marian Ptaszyk: Liceum Warszawskie. 1804-1831. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 2020, s. 123. ISBN 978-83-956977-0-8. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
↑ Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 123. ISBN 83-86086-28-9.
↑ ^a ^b ^c Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876, ss. 39, 40 – bcpw.bg.pw.edu.pl [dostęp 2013-01-12]
↑ Tadeusz Stefan Jaroszewski: Kościół św. Aleksandra. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 100.
↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 62. ISBN 83-7005-211-8.
↑ Historia Instytutu Głuchoniemych. [w:] Instytut Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego [on-line]. [dostęp 2024-02-18].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876
Ksiądz Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie w:Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 27 (31 marca 1860), s.235-237. polona.pl. [dostęp 2021-03-21].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Jakub Falkowski – dzieła w bibliotece Polona

[1] Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 6.

[Fal-2] Ks. Nowodworski, Ksiądz Jakób Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 27, 19-31 marca 1860

[3] „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego”, t. IV, Kraków 1819, strony początkowe nienumerowane

[4] Marian Ptaszyk: Liceum Warszawskie. 1804-1831. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 2020, s. 123. ISBN 978-83-956977-0-8. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).

[5] Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 123. ISBN 83-86086-28-9.

[KJF-6] Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876, ss. 39, 40 – bcpw.bg.pw.edu.pl [dostęp 2013-01-12]

[7] Tadeusz Stefan Jaroszewski: Kościół św. Aleksandra. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 100.

[8] Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 62. ISBN 83-7005-211-8.

[9] Historia Instytutu Głuchoniemych. [w:] Instytut Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego [on-line]. [dostęp 2024-02-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]