Jan Gończ
Ten artykuł od 2008-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Data urodzenia |
1895 |
---|---|
Data śmierci |
1945 |
Zawód, zajęcie |
Jan Gończ (ur. 1895 w Kościerzynie, zm. 1945 w ZSRR)[1] – polski prawnik, kaszubski działacz społeczno-polityczny, archiwista i kronikarz Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”
I wojna światowa i walka o granice Rzeczypospolitej[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii niemieckiej; walczył głównie na froncie rosyjskim. Pod koniec wojny zdezerterował i powrócił na Pomorze, gdzie zaangażował się w działalność tajnego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej. Następnie przeszedł do szeregów paramilitarnej Straży Ludowej i w końcu Organizacji Wojskowej Pomorza[1]. Posiadając doświadczenie wojskowe, przeszedł w 1919 r. do Wielkopolski, gdzie walczył w powstaniu wielkopolskim. W styczniu 1920 r. wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, z którym wkroczył na Pomorze. Brał udział 10 lutego w uroczystych zaślubinach Polski z Bałtykiem, których dokonał gen. Józef Haller. Następnie wraz z 66. Pułkiem Strzelców Kaszubskich im. Józefa Piłsudskiego został przerzucony na wojnę polsko-bolszewicką, m.in. uczestniczył w sierpniu 1920 r. w ciężkich walkach na przedmościu warszawskim.
Okres międzywojenny[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu działań wojennych powrócił na Pomorze, gdzie samorzutnie zorganizował grupę osób do ochrony mienia poniemieckiego przed grabieżą. Był jednym ze współorganizatorów struktur administracji państwowej w Kościerzynie, zostając następnie urzędnikiem w starostwie. Posiadał też własną kancelarię prawniczą. Czynnie zaangażował się w działalność społeczną i polityczną; był członkiem Polskiego Związku Zachodniego, Związku Towarzystw Powstańców i Wojaków i Stronnictwa Narodowego. Ok. 1937 r. przeszedł przeszkolenie w zakresie dywersji pozafrontowej[1].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Po zajęciu Pomorza przez wojska niemieckie w pierwszych dniach września 1939 r., natychmiast rozpoczął działalność podziemną. Zorganizował grupę konspiracyjną, która działała początkowo w rejonie Kościerzyny i Śliwic, a następnie w lasach mirachowskich. Jesienią 1940 r. przyłączył swoją grupę do Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Kaszubski”, a sam został bliskim współpracownikiem jej przywódcy, por. rez. Józefa Dambka ps. „Adam”, „Kil”, „Jur”. Po utworzeniu na początku lipca 1941 r. Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”, został jej archiwistą i kronikarzem. Z tej racji był członkiem najlepiej znającym jej strukturę organizacyjną, obsadę personalną, różne tajne dokumenty. Jednym z jego głównych zajęć była też legalizacja, czyli wystawianie fałszywych niemieckich dokumentów. Po zajęciu Pomorza przez Armię Czerwoną w marcu 1945 r., zaginął bez śladu. Według jednej z najbardziej prawdopodobnych wersji został ujęty przez NKWD i wywieziony w głąb ZSRR, gdzie zmarł. Jego archiwum prawdopodobnie przejął Urząd Bezpieczeństwa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Adam Kiedrowski , Por. JAN GOŃCZ (1895-1945) [online] .
- Członkowie Polskiego Związku Zachodniego
- Członkowie Straży Ludowej
- Polacy – żołnierze Armii Cesarstwa Niemieckiego w I wojnie światowej
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Powstańcy wielkopolscy (1918–1919)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Kaszubi
- Urodzeni w 1895
- Zmarli w 1945
- Żołnierze Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski