Jan Kotas

Jan Kotas

Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1879 Rzeka
Data i miejsce śmierci	8 lutego 1965 Cieszyn
Poseł II kadencji Sejmu Śląskiego (II RP)
Okres	od 1930 do 1930
Przynależność polityczna	Chrześcijańska Demokracja
Poseł III kadencji Sejmu Śląskiego (II RP)
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy
Poseł IV kadencji Sejmu Śląskiego (II RP)
Okres	od 1935 do 1939
Przynależność polityczna	Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy
Odznaczenia

Jan Kotas (ur. 16 sierpnia 1879 w Rzece na Śląsku Cieszyńskim, zm. 8 lutego 1965 w Cieszynie) – polski działacz społeczny i polityczny, doktor praw, adwokat, notariusz, współzałożyciel i działacz Polskiego Towarzystwa Turystycznego, działacz Macierzy Szkolnej w Cieszynie, poseł na Sejm Śląski II, III i IV kadencji.

Życiorys

Był synem ubogiej góralskiej rodziny Jana i Marii z domu Kotas. Naukę rozpoczął w szkole ludowej w rodzinnej wiosce pod kierunkiem nauczyciela i społecznika Józefa Jońca. To dzięki niemu został uczniem gimnazjum ewangelickiego w Cieszynie. Nie mając środków do życia, kontynuował dalszą naukę w gimnazjum w Bielsku, gdzie miał możliwość dorabiania poprzez udzielania korepetycji. Przy wsparciu dr. Jana Michejdy mógł w 1902 r. rozpocząć studia teologii ewangelickiej na uniwersytecie w Wiedniu. Niedługo potem zmienił kierunek studiów na prawo, uzyskując w 1907 r. stopień doktora praw. Podobnie jak w Bielsku, gdzie udzielał się polskiej organizacji uczniowskiej „Jedność”, w Wiedniu należał do Stowarzyszenia Akademików Polskich „Znicz”. Praktykę zawodową zaliczał w sądach i kancelariach notarialnych kolejno we Frydku, Boguminie, Frysztacie i w Cieszynie, równocześnie dał się poznać jako sumienny działacz społeczny.

Brał udział w założeniu Polskiego Towarzystwa Turystycznego „Beskid Śląski” z siedzibą w Cieszynie. Nie wiadomo, kto pierwszy wpadł na pomysł założenia tej organizacji. W literaturze podawane są dwa nazwiska: Cyryl Ratajski, także prawnik i późniejszy prezydent Poznania, wówczas pracujący w Raciborzu i dr Jan Kotas. Obydwa nazwiska są w tym przypadku równoprawne. Zgodę uzyskano od władz krajowych w Opawie. 10 marca 1910 r. w Cieszynie odbyło się pierwsze zebranie konstytucyjne, a w skład zarządu weszli obaj wymienieni, przy czym Cyryl Ratajski został pierwszym prezesem cieszyńskiego PTT. Jedną z istotnych potrzeb PTT było wybudowanie polskiego schroniska. Cyryl Ratajski z własnych środków wykupił grunt pod budowę schroniska na Ropiczce nad wioską Rzeki. Kwestowaniem na rzecz inwestycji budowlanej zajął się Jan Kotas, a sam dołożył darowiznę w wysokości 1000 koron. Ostatecznie schronisko zostało poświęcone 6 lipca 1913 r. przez księży obu wyznań ewangelickiego i katolickiego: ks. Emanuela Grima i ks. Karola Kulisza. Wspólnie z ks. Józefem Londzinem, Jan Kotas napisał dodatek do wydanego w języku niemieckim przewodnika Mieczysława Orłowicza i Romana Kordysa „Ilustrowany przewodnik po Galicji” po Śląsku Cieszyńskim (1914).

W 1915 Jan Kotas został zmobilizowany do cesarsko-królewskiej armii Austro-Węgier i brał udział w walkach na frontach I wojny światowej. Po wojnie krótko pracował na terenie Wielkopolski. Wrócił do rodzinnych stron w 1922 r. Przygotował akty prawne związane z budową nowego schroniska na Stożku, wznoszonego w okolicznościach daleko niesprzyjających (ustanowienie granicy państwowej na Stożku, hiperinflacja), a uroczyście otwartego latem 1922 r. W tymże roku Jan Kotas otworzył w Cieszynie własną kancelarię notarialną. Związany z Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast”, w 1930 r. przeszedł do Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy i z jego listy wybrany został na posła do Sejmu Śląskiego kolejnych trzech kadencji (1930–1939). W sejmie zajmował się kwestiami gospodarczymi. Od 1925 r. przewodniczył Serwitutowej Komisji Rewizyjnej w Cieszynie, dwa lata później został kuratorem Związku Spółek Rolniczych w Księstwie Cieszyńskim, w 1933 objął kierownictwo Związku Spółek Szałaśniczych. Z tej tematyki ogłosił szkic historyczny „Szałasy” w II Roczniku PTT ‘Beskid Śląski’ w Cieszynie”. W rękopisie pozostała obszerniejsza praca „Zagadnienia pastwiskowo – szałaśnicze w Beskidzie Śląskim”. Z początkiem lat trzydziestych udzielał się w zarządzie oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, w 1930 r. uzyskał jego honorowe członkostwo. Działał również w Zarządzie Głównym Macierzy Szkolnej. W 1937 został członkiem Rady Okręgowej Obozu Zjednoczenia Narodowego na Śląsku. Działalność dr. Kotasa przerwała II wojna światowa. W 1939 r. zdecydował się wyjechać do Lwowa, skąd w okresie okupacji sowieckiej został wywieziony na zsyłkę do Uzbekistanu, a potem Kazachstanu. Tam został zastępcą przewodniczącego Oddziału Związku Patriotów Polskich w Dżambule i kierownikiem Obwodowego Komitetu Polskiej Opieki Społecznej. Pod koniec wojny pracował w biurze poszukiwania rodzin w Moskwie. Wrócił do kraju wiosną 1946 r., przez 12 lat pracował jako notariusz. Ponownie był członkiem PSL i przewodniczącym Cieszyńskiego Koła Prawników Demokratów. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu ewangelickim przy ul. Bielskiej.

Żonaty był z Heleną z Pawliców – siostrą Karola Pawlicy, miał 3 córki (Danutę, Jolantę i Helenę, małżonkę dr. Stanisława Magi).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)

Bibliografia

• Sądownictwo Polskie na Śląsku 1922–1937 Nakładem oddziału Śląskiego zrzeszenia sędziów i prokuratorów R.P., Katowice 1939, s. 95–96.
• Sikora Stanisław: Tradycje turystyki polskiej na Śląsku Cieszyńskim, [w:] „Od PTT do PTTK na Ziemi Cieszyńskiej”, wyd. Oddział PTTK „Beskid Śląski” w Cieszynie, Cieszyn 1985, s. 9–18.
• Szupina Alojzy: Turystyka polska na Zaolziu, [w:] „Od PTT do PTTK na Ziemi Cieszyńskiej”, wyd. Oddział PTTK „Beskid Śląski” w Cieszynie, Cieszyn 1985, s. 19–23.
• Sosna Władysław: Wokół polskiej turystyki na Śląsku Cieszyńskim, [w:] Śląsk Cieszyński. Środowisko naturalne. Zarys dziejów. Zarys kultury materialnej i duchowej, pod red. W. Sosny, Cieszyn 2001, ISBN 83-88271-07-5.
• Bogus M.: Kotulowie i ich działalność oświatowa na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku, Ostrava 2006, s. 87.
• Głos Ludu 20 czerwca 2015 | nr 73 (LXX), s. 9.
• Informator Parafialny nr 2/2015 (135), s. 9–11.