Jan Nepomucen Budzyński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Nepomucen Budzyński
Data i miejsce urodzenia

1807
Dębogóra

Data i miejsce śmierci

9 października 1875
Gniezno

Jan Nepomucen Budzyński (ur. 1807 w Dębogórze, zm. 9 października 1875 w Gnieźnie) – uczestnik powstania listopadowego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1807 roku w Dębogórze[1]. W latach 1807-1815 miejscowość ta należała do Księstwa Warszawsklego[2]. Jego rodzicami byli Franciszek Budzyński i Petronela z domu Pankowska. Początkowo Jan Nepomucen pobierał nauki w szkole przygotowawszej ks. dziekana Komasińskiego w Szubinie. Potem uczęszczał do szkół oo. reformatów w Pakości. Gdy jednak te wskutek kasowania klasztorów przez władze pruskie, zostały zamknięte, Budzyński przeniósł się do gimnazjum w Bydgoszczy. Tam w roku 1828 uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie przez dwa lata studiował filologię klasyczną na uniwersytecie we Wrocławiu[3](Wówczas Königliche Universität zu Breslau – Universitas Litterarum Vratislaviensis[4]).

Dnia 30 listopada 1830 roku wybuchło w Kongresówce powstanie przeciw zaborcom rosyjskim. Budzyński zaciągnął się jako prosty żołnierz dnia 3 stycznia 1831 roku do 1. pułku ułanów, ochotników województwa kaliskiego. Dnia 8 lutego tego roku udał się z pułkiem z Warszawy na linię bojową pod miasto Siennice i Cegłów. Brał udział w bitwach pod Wawrem, Grochowem, Kawenczynem, gdzie 19 lutego był ranny. Walczył też pod Wielkim Dębrem, Iganiami, Kałuszynem, Czerniejewem i Szczepankowem, pod Tykocinem i Rajgrodem. Przepłynął z małym oddziałem, w okolicy wsi Giełgudyszek, rzekę Niemen maskując przeprawę dywizji generała Giełguda. Dalej brał udział w bitwach pod Wilnem, gdzie został na mocy upoważnienia Rządu Narodowego mianowany przez generała Giełguda podporucznikiem, następnie jako już jako porucznik- pod Darnowem i pod Szawlami. Dnia 10 lipca Budzyńskiego wcielono do korpusu Chłapowskiego, z którym dnia 14 lipca wkroczył w granicę pruskie. Na samym początku był internowany w którymś z miast pruskich, następnie zaś skazany na jeden rok więzienia fortecznego. Karę odsiedział w Szczecinie. Potem był Budzyński wzięty do wojska pruskiego na trzy lata. Początkowo służył jako prosty żołnierz, później jako podoficer[5].

Po skończeniu służby wojskowej, Budzyński był przez kilka lat nauczycielem domowym w kilku domach polskich. Jakiś czas później objął on naczelny zarząd nad dobrami Chełkowskich w Kuklinowie. Tu ożenił się z kuzynką Stanisławy Chełkowskiej żony Józefa Chełkowskiego dziedzica Kuklinowa, Agnieszką Rebsz, córką Karola Rebsza i Nepomuceny z Bogusławskich, właścicieli hotelu w Kaliszu[6]. Ślub odbył się w Starymgrodzie dnia 16 listopada 1840 roku[7][8]. Agnieszka Budzyńska zmarła w 1842 roku w Kuklinowie[9], zaś jeszcze przed matką, w tym samym roku, zmarła w Kuklinowie ich siedmiomiesięczna córka Ludwika[9].

W trzy lata po śmierci pierwszej żony Budzyński zawarł związek małżeński z Teofilą Weiss z Główny. Od jej rodziny nabył na własność Głównę i Nadolnik będąc, już przedtem, właścicielem Kleryki (Obecnie miejscowość ta nie istnieje, została wchłonięta przez Gniezno). Z drugą żoną miał ośmioro dzieci, wieku dorosłego dożyło czworo z nich: trzy córki i syn[8]. Z córek Marianna Budzyńska w 1868 roku poślubiła Marcelego Ławickiego, lekarza praktycznego, Helena poślubiła w 1869 roku Ludwika Jagielskiego, który najpierw był redaktorem ,,Dziennika Poznańskiego” i ,,Gazety Toruńskiej”, potem kupcem, trzecia córka Stanisława poślubiła w 1875 roku Ludwika Kalksteina Osłowskiego, obywatela, który od rodziny nabył Klerykę[10]. Syn Jana Nepomucena Budzyńskiego, oddał się zawodowi praktycznemu i w roku 1876 studiował jeszcze w szkole politechnicznej w Nitweida w Saksonii inżynierię maszynową[8]. Żona Jana, Teofila zmarła w 1858 roku w Kleryce[11].

W roku 1848, podczas Wiosny ludów, Jan Nepomucen Budzyński nie był czynny jako żołnierz, ale jako organizator sił zbrojnych. Również w roku 1863, w czasie powstania styczniowego, wspierał sprawę narodową[12].

Budzyński był członkiem Komitetu Towarzystwa Pomocy Naukowej na powiat gnieźnieński, członkiem dyrekcji Towarzystwa Rolniczego połączonych powiatów średzkiego, wrzesińskiego i gnieźnieńskiego[13]. Kiedy Towarzystwo przemysłowców w Gnieźnie zaczęło upadać był jednym z tych którzy działali w kierunku jego odnowy[14][15]. Budzyński był także członkiem dozoru szpitala katolickiego w Gnieźnie, kuratorem Kasy Oszczędności w Gnieźnie, wieloletnim członkiem sejmu prowincjonalnego, przy czym szczególnie dobrze się przysłużył krajowi występując często w obronie włościan, których był reprezentantem. Budzyński należał też do dyrekcji komisji stanowej dla spraw ubogich i dyrekcji ubogich krajowych oraz do zarządu domu poprawy w Kościanie i dyrekcji kasy posiłkowej prowincjonalnej[13].

Zmarł 9 października 1875 roku[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 229
  2. ↑ http://kartenmeister.com/preview/City.asp?CitNum=63392\
  3. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 229.
  4. ↑ Uniwersytet we Wrocławiu | FA 06/2016 | Forum Akademickie - portal środowiska akademickiego i naukowego [online], prenumeruj.forumakademickie.pl [dostęp 2018-12-21].
  5. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 229-230.
  6. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 230; Archiwum Państwowe w Kaliszu, Księgi i akta hipoteczne sądów w Kaliszu, sygn. 1489/1 (nr hip. 445), cz.1, s. 1-5.
  7. ↑ https://szukajwarchiwach.pl/53/3515/0/1/48/str/1/1/15/yD_N2CH4hl_7FF3PNvsoAg/#tabSkany[dostęp 21.12.2018]
  8. ↑ a b c Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 230.
  9. ↑ a b https://szukajwarchiwach.pl/53/3515/0/5/54/str/1/1/15/5uswryJu0ApzYVcOF6zUbw/#tabSkany[data dostępu: 21.12.2018]
  10. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 230. http://poznan-project.psnc.pl/ [dostęp 21.12.2018]
  11. ↑ https://szukajwarchiwach.pl/53/3294/0/5/162/str/1/2/15/ntP5qVh00anymNp2qgDJRw/#tabSkany [dostęp 21.12.2018]
  12. ↑ Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 230-231.
  13. ↑ a b Alojzy Piszczek, Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010, s. 231.
  14. ↑ Sprawozdanie jubileuszowe Towarzystwa Przemysłowców w Gnieźnie rok 1851-1926, Gniezno 1926, str. 7. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=19299
  15. ↑ Alojzy Piszczek w Jan Nepomucen Budzyński- powstaniec z roku 1830, w: J. Zdunek (red.), Krotoszyn i Okolice. Opracowania i materiały źródłowe. Tom VI, Krotoszyn 2010 na stronie 231 podaje że Budzyński był założycielem Towarzystwa Przemysłowców w Gnieźnie co stoi w sprzeczności z dokumentem wydanym na 75 lecie tego towarzystwa, który wymienia Bydzyńskiego jako ważną personę ale nie w czasie założenia a w późniejszych latach chwilowego upadku towarzystwa.
  16. ↑ | Rodowód! [online], rodowod.com.pl [dostęp 2018-12-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-18].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Nepomucen_Budzyński&oldid=71789857”