Janina Jellaczyc
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
bibliotekarka, poetka, pisarka |
Janina Maria Jellaczyc (ur. 20 grudnia 1898 w Ostrołęce, zm. 13 grudnia 1960 w Wyszkowie) – bibliotekarka, poetka i pisarka związana z Wyszkowem[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Matka zmarła wkrótce po urodzeniu Janiny. Ojciec, emerytowany ppłk Ignacy Apolinary Jellaczyc, wraz z siostrą Zofią i córką przeprowadził się do Wyszkowa. Rodzina zamieszkała przy ul. gen. Józefa Sowińskiego na rogo z ulicą H. Sienkiewicza[2].
Janina pracowała m.in. w Fabryce Maszyn i Urządzeń Rolniczych przy ul. Okrzei w Wyszkowie. Już w międzywojniu pożyczała znajomym książki i albumy z bogatego księgozbioru[2], który zgromadziła wraz z ojcem. Drobne opłaty, które pobierała za wypożyczenia, przeznaczała na wydatki domowe i zakup nowych książek[1]. Była uzdolniona artystycznie, pisała wiersze[2] o tematyce religijnej, patriotycznej i dla dzieci[3]. Jej utwory poetyckie publikowano w prasie katolickiej[4] i dziecięcej, a także w wydawnictwach zbiorowych. Napisała m.in. Hymn milicji niepokalanej[3][5]. W 1934 utwór zwyciężył w konkursie na hymn Rycerstwa Niepokalanej. Muzykę do wiersza skomponował Feliks Nowowiejski[1][6].
W czasie okupacji niemieckiej udostępniała swój prywatny księgozbiór społeczności Wyszkowa[1]. Prowadząc konspiracyjną bibliotekę, ryzykowała życiem, gdyż działalność kulturalna była zakazana[2].
W 1945 wraz z ciotką (ojciec zmarł w 1941) przeprowadziła się do mieszkania przy ul. Okrzei w Wyszkowie. Nadal prowadziła prywatną bibliotekę, z której zasobów korzystali zarówno dorośli, jak i młodzież szkolna. Za wypożyczenie książek pobierała drobne opłaty, przyjmowała też produkty w naturze. W latach 50. XX w. część jej księgozbioru skonfiskowano (publikacje objęte cenzurą)[2][3]. Krótsze książki kopiowała, przepisując. Pisała pamiętnik. Tworzyła kompozycje kwiatowe[3]. W 1946 opublikowano książkę Jak się bawią nasze dzieci. Książeczka z obrazkami dla najmłodszych, której była współautorką[7].
Nigdy nie założyła własnej rodziny. Księgozbiór, który po niej pozostał, przejęły osoby prywatne oraz Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Wyszkowie[1][5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Jej grobem na cmentarzu parafialnym przy ul. Nadgórze w Wyszkowie od 2004 opiekują się pracownicy Miejsko-Gminnej Biblioteki[2][8]. Na cmentarzu na grobie J. Jellaczyc, jej ojca i ciotki stanął pomnik zaprojektowany i wykonany nieodpłatnie przez rzeźbiarza Leona Gruzda[2].
Od 2004 jest patronką Wypożyczalni dla Dorosłych Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Wyszkowie[2][8]. Na ścianie budynku, w którym mieści się biblioteka, umieszczono tablicę z płaskorzeźbą wykonaną przez rzeźbiarza Arkadiusza Kozona[8]. W bibliotece zorganizowano spotkania i wystawę Janina Jellaczyc (1898–1960). Wielka patriotka i krzewicielka kultury polskiej w czasie okupacji poświęcone pamięci wyszkowianki[5][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Adam Michał Mickiewicz i inni, Ziemia wyszkowska i Puszcza Biała – „kto był kim”, wyd. I, Wyszków: Edytor s.c. Elżbieta K. Borzymek i wspólnicy, 2021, ISBN 978-83-60646-49-6, OCLC 1301994230 [dostęp 2022-05-13].
- ↑ a b c d e f g h Elżbieta Szczuka, Jej bogactwem były książki – wspomnienie o Janinie Jellaczyc [online], www.archiwum.nowywyszkowiak.pl, 15 czerwca 2016 [dostęp 2022-05-13].
- ↑ a b c d Niezwykła bibliotekarka... Wieczór wspomnień o Janinie Jellaczyc [online], Tuba Wyszkowa [dostęp 2022-05-29] (pol.).
- ↑ Rycerz Niepokalanej – Roczniki [online], archiwum.rycerzniepokalanej.pl [dostęp 2022-05-29].
- ↑ a b c Piękna pani o smutnych oczach – Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. C. Norwida w Wyszkowie [online], biblioteka.org.pl [dostęp 2022-05-29].
- ↑ Hymny Milicji Niepokalanej - Publikacje - Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2022-06-01].
- ↑ Jak się bawią nasze dzieci : książeczka z obrazkami dla najmłodszych – OpacWWW – Prolib Integro [online], integro.pbw.edu.pl [dostęp 2022-05-29].
- ↑ a b c Adam Podemski, Janina Jellaczyc po raz pierwszy spojrzy z odnalezionej fotografii [online], www.wyszkowiak.pl [dostęp 2022-05-13] (ang.).
- ↑ Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Wyszkowie [online], www.muzeum1920.ehost.pl [dostęp 2022-05-29].