Jaskinia Bielska
49°13′41″N 20°18′45″E/49,228128 20,312458 Wnętrze Jaskini Bielskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Długość |
3829[1] m |
| Deniwelacja |
168 m[2] |
| Wysokość otworów |
890, 972 m n.p.m. |
| Data odkrycia |
1. XVIII wiek, 2. 1881 |
| Odkrywca |
1. poszukiwacze skarbów, 2. odkrywcy z Białej Spiskiej |
| Ochrona i dostępność |
udostępniona do zwiedzania i oświetlona |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°13′41″N 20°18′45″E/49,228128 20,312458
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Jaskinia Bielska (słow. Belanská jaskyňa, Belianska jaskyňa, Bielska jaskyňa, niem. Beler Tropfsteinhöhle, węg. Bélai Cseppkőbarlang[3]) – narodowy pomnik przyrody znajdujący się w Tatrach Bielskich na Słowacji, na północnym stoku Kobylego Wierchu (Kobylí vrch), w administracyjnych granicach miasta Wysokie Tatry.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Otwór na wysokości 972 m n.p.m. prowadzący do wnętrza jaskini był od dawna znany okolicznym mieszkańcom. Jednak wejść głębiej odważyli się dopiero w roku 1881 trzej mieszkańcy Białej Spiskiej (Spišská Belá): Juliusz Husz i Johann Britz z synem. Gdy wkrótce potem ponownie wrócili do jaskini, towarzyszyli im dwaj inni mieszkańcy Białej Spiskiej, Augustin Kalstein i Imrich Verbovzky. Już wówczas stwierdzili, że co najmniej już w pierwszej połowie XVIII w. jaskinię penetrowali poszukiwacze skarbów, którzy na ścianach pozostawili swoje podpisy z datami "1718" i "1731"[4].
W obliczu dynamicznie rosnącego ruchu turystów i kuracjuszy w spiskich uzdrowiskach u podnóży Tatr błyskawicznie podjęty został pomysł udostępnienia im jaskini. Po wykonaniu najbardziej niezbędnych prac już w następnym roku jaskinię częściowo udostępniono zwiedzającym. Początkowo oświetlano ją pochodniami lub świecami, jednak już w roku 1896 jaskinia otrzymała oświetlenie elektryczne - jako pierwsza jaskinia naciekowa, a druga w ogóle w całej Europie[4]. Trwały też dalsze przeszukiwania jaskini, w wyniku czego odkryto wiele jej dodatkowych partii liczących w sumie 3829 m w poziomie i 168 m w pionie.
W 1970 r. Jaskinia Bielska została włączona w struktury Zarządu Jaskiń Słowackich (słow. Správa slovenských jaskýň) z siedzibą w Liptowskim Mikułaszu[4]. W roku 1979 jaskinia została uznana za chroniony zabytek przyrody.
Zwiedzanie jaskini[edytuj | edytuj kod]
Obecnie (2017) do zwiedzania dostępne jest 1370 m o przewyższeniu 125 m[2]. Jaskinia jest udostępniona w sposób sztuczny, za pomocą poziomego przekopu, na wysokości 890 m n.p.m. Odznacza się bogatą szatą naciekową. Trasa jest oświetlona, powadzi betonowym chodnikiem i schodami z poręczami liczącymi ponad 800 stopni. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa około 70 minut[2].
Cała trasa zwiedzania liczy ok. 2 km długości. Każdy z przewodników wykonuje dziennie zwykle 3-4 tury do jaskini. Do najdłużej pracujących przewodników należeli Štefan Slodičák ze Zdziaru (29 lat), jego syn Ján, Jozef Strela czy Ján Vaščák[4].
Fauna jaskiniowa[edytuj | edytuj kod]
W jaskini żyje co najmniej 7 gatunków nietoperzy. Najwięcej jest nocków dużych, rzadziej występują: nocek wąsatek, nocek Brandta i nocek orzęsiony, sporadycznie pojawia się gacek brunatny i mroczek pozłocisty, a nawet podkowiec mały. Z drobnych bezkręgowców najbardziej znany jest skorupiak głębinówka ślepa (Bathynella natans), który żyje w podziemnych jeziorkach. Długość jego białego ciała wynosi od 1 mm do 2 mm. Uważany jest on za relikt trzeciorzędowy.
Warunki klimatyczne[edytuj | edytuj kod]
Temperatura powietrza w jaskini, oprócz korytarza wejściowego, wynosi od 5 do 6,3 °C, wilgotność względna od 90 do 97%. W wyniku sezonowej wymiany powietrza następuje w zimie ochłodzenie wstępnych korytarzy, wskutek czego w dolnych częściach gromadzi się lód, który utrzymuje się w miesiącach wiosennych. W ciągu całego roku temperatura powietrza waha się tam od –2,2 do +5,1 °C. W celu zwiększenia atrakcyjności jaskiń w połowie lat 30. zamknięto jej dolne części, aby były one stale wypełnione lodem. Spowodowało to jednak wietrzenie mrozowe nacieków oraz skał w górnych częściach jaskini.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– do jaskini prowadzi żółty szlak z Tatrzańskiej Kotliny. Czas przejścia: 35 min w obie strony[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ranking najdłuższych jaskiń Słowacji 2017. Slovenská speleologická spoločnosť. [dostęp 2017-08-31]. (słow.).
- ↑ a b c Jaskinia Bielańska. Zarząd Jaskiń Słowackich. [dostęp 2017-08-21]. (pol. • słow. • ang. • niem. • węg.).
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d Kiš Július: Návšteva v podzemnej ríši, w: "Vysoké Tatry" nr 3/1981, s. 30
- ↑ Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jaskinia Belianska. ISBN 80-968371-8-4
- Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło "Bielska Jaskinia". [dostęp 2012-09-01].