Jean Maximilien Lucas
Jean Maximilien Lucas (ur. między 1636 a 1646, zm. 1697) – francuski wydawca i drukarz, różokrzyżowiec i hugenota, pracujący w Niderlandach, pierwszy biograf Barucha Spinozy.
Wyemigrował do Holandii około roku 1667, w 1670 otrzymał obywatelstwo miasta Amsterdam, wydał wiele pozycji, lecz musiał ogłosić upadłość w 1680 lub - wedle innych źródeł zamknąć swoje wydawnictwo wskutek decyzji władz holenderskich 3 stycznia 1681[1]. Był ateistą znanym z krytycznego nastawienia wobec Kościoła oraz ustroju monarchicznego. Wydał m.in. Apologie pour les protestans (1680)[2] oraz być może obrazoburczy traktat De Tribus Impostoribus, skierowany przeciwko judaizmowi, chrześcijaństwu i islamowi[3]. Wsławił się publikowaniem Quintessences, w których atakował Ludwika XIV.
Przypisuje mu się autorstwo pierwszej biografii Spinozy, wydanej anonimowo w 1719. Nie jest pewne, czy znał Spinozę osobiście, ale na pewno zaliczał się do kręgu jego zwolenników[4]. Choć Steven Nadler uważał, że Lucas znał Spinozę, a w swej książce podsumował praktycznie wszystko, co wiemy o wczesnych latach Spinozy[5][6][7]. Zdaniem Leszka Kołakowskiego biografia została napisana w 1678 lub 1688 i mimo drobnych przekłamań "stanowi najważniejsze świadectwo biograficzne dotyczące Spinozy i jest nieocenionym źródłem do znajomości życia filozofa"[8]. W przeciwieństwie do biografii autorstwa Johana Köhlera (Colerusa), który był wrogo nastawiony wobec Spinozy, Lucas napisał biografię w tonie pochwalnym wobec tego filozofa, propagując jego dorobek. Część autorów dopuszcza, iż autorem mógł być holenderski dyplomata i polityk Jan Vroesen[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ B. Lynch, Roger L'Estrange and the Making of Restoration Culture, Routledge 2017.
- ↑ Jean-Maximilien Lucas (1647-1697) - Toutes ses œuvres [online], bnf.fr [dostęp 2024-04-23] (fr.).
- ↑ The Three Impostors from Project Gutenberg [online], library.upenn.edu [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ T.L. Frampton, Spinoza and the Rise of Historical Criticism of the Bible, A&C Black 2006.
- ↑ Steven Nadler, Spinoza, Cambridge University Press 2001.
- ↑ Podobnie J. Israel w: Dutch Jewry: Its History and Secular Culture (1500-2000), Brill 2002.
- ↑ Wyczerpująco w: P. Steenbakkers, Spinoza's Ethica from Manuscript to Print: Studies on Text, Form and Related Topics, Uitgeverij Van Gorcum 1994.
- ↑ L. Kołakowski, Życie i umysł Benedykta Spinozy, [w:] Spinoza, Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, przeł. I. Myślicki, oprac. L. Kołakowski, PWN, Warszawa 1954.
- ↑ M. Mulsow, Dividualisation and relational authorship: from the Huguenot Republique des lettres to practices of clandestine writing, in: Religious Individualisation: Historical Dimensions and Comparative Perspectives, Walter de Gruyter 2019.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lista wydawnictw Lucasa w Post-Reformation Digital Library
- S. Berti, F. Charles-Daubert, R.H. Popkin, Heterodoxy, Spinozism, and Free Thought in Early-Eighteenth-Century Europe: Studies on the Traité des Trois Imposteurs, Springer Science & Business Media 2013.