Jezioro Gielądzkie
53°52′24″N 21°10′00″E/53,873333 21,166667
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
133,8 m n.p.m. |
| Wyspy |
7, w tym |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
475,5 ha |
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
32 518,8 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
III (1999) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające |
Krutynia |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Sorkwity  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
| 53°52′24″N 21°10′00″E/53,873333 21,166667
| |
Jezioro Gielądzkie – jezioro rynnowe[1] w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim[3], w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego[4]. Zbiornik wodny jest położony w zlewni Krutyni. Ma bezpośrednie połączenie poprzez cieki wodne z Jeziorem Zyndackim od północy, z Jeziorem Lampackim od południa i z jeziorem Pustnik Mały na zachodzie[5]. W okolicach brzegów położone są wsie: Sorkwity, Stary Gieląd, Pustniki, Młynik, a także Bałowo – część wsi Zyndaki[5]. Na jeziorze znajduje się siedem wysp, w tym Ostrów Wielki[6]. Jeden z półwyspów, położony we wschodniej części, nosi nazwę Wróbelki[5]. Nad akwenem znajduje się publiczne kąpielisko[7].
Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)[8].
Jezioro jest wykorzystywane gospodarczo przez Gospodarstwo Rybackie Mrągowo[9][a]. Leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Gielądzkie w zlewni rzeki Pisa – nr 35[10]. Na jego terenie obowiązuje strefa ciszy[7][9].
Nad brzegiem odkryto grupę kopców o charakterze grodzisk stożkowych[11].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 475,5 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 6,8 m, a maksymalna to 27,0 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 133,8 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 32 518,8 tys. m³. Zgodnie z badaniem z 1999 przyznano akwenowi III klasę czystości[3].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 431,0 ha[3].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości na jednej z wysp na jeziorze porośniętych grądem subkontynentalnym (Tilio-Carpinetum betuli) w pobliżu wsi Pustnik znajdowała się kolonia kormoranów i czapli, jednak w wyniku wycinki drzew z 1986, a także odstrzałów z 1988, wszystkie ptaki zostały przepędzone[12].
Na wschód od jeziora, w kompleksie leśnym znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Gązwa”[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W źródle jezioro jest oznaczone jako Gieląd.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla obszarów specjalnej ochrony (OSO) – PLH280011, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, czerwiec 2014, s. 4, 5 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 85, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap RASTER. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ a b Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sorkwity, str. 33. Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Sorkwity, 2014-08-29. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Ministerstwo Środowiska, Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 123 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ a b Wykaz jezior - Gospodarstwo Rybackie Mrągowo. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Załącznik nr 5 do rozporządzenia Nr 8 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 28 maja 2012 r. Wykaz obwodów rybackich zlewni rzeki Pisa, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, 28 maja 2012, s. 4 [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Jarosław Ościłowski. Jeszcze w sprawie lokalizacji Wallewony-Wisenburga. „Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim”. 8/2013, s. 282, 2013. ISSN 1897-0915.
- ↑ Tadeusz Krzywosz, Maciej Kamiński, Wpływ kormorana na populacje ryb w zbiornikach wodnych na obszarze LSROR „Pojezierze Suwalsko-Augustowskie”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Pojezierze Suwalsko–Augustowskie”, 2011, s. 59 [dostęp 2017-01-21].