Josef Wiessalla
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Josef Wiessalla (ur. 15 grudnia 1898 w Bytomiu, zm. w marcu 1945 we Wrocławiu) – niemiecki pisarz, dziennikarz, eseista, uznany za jednego z najbardziej obiecujących talentów wśród górnośląskich pisarzy dwudziestolecia międzywojennego[1][2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wiessalla urodził się w Bytomiu[3] jako jedno z ośmiorga dzieci dróżnika kolejowego. Mimo bycia utalentowanym uczniem nie miał on możliwości uczęszczania do szkoły średniej wskutek biedy swojej rodziny, toteż po zakończeniu szkoły podstawowej rozpoczął pracę w hucie. Po odbyciu służby wojskowej podczas I wojny światowej podejmował się pracy w różnych zawodach, m.in. jako maszynista, księgowy oraz reporter. Czasowo był też bezrobotnym[4].
Między 1919 a 1921 rokiem Wiessalla brał udział w powstaniach śląskich po stronie niemieckiej[4]. Jednocześnie cierpiał z powodu tego, że kultura górnośląska niszczona była w Niemczech poprzez germanizację, a w Polsce poprzez polonizację. Wiessalla należał do związku proletariacko-rewolucyjnych pisarzy. Jego członkostwo w KPD nie jest potwierdzone[1].
W 1928 roku Wiessalla zaczął publikować w gazecie „Der Oberschlesier” wydawanej przez Karla Sczodroka, po czym został odkryty przez pochodzącego również z Bytomia Maxa Taua dla wydawnictwa Bruno Cassirera[1].
Podczas II wojny światowej Wiessalla został wcielony do armii niemieckiej. Zginął podczas obrony Wrocławia przez Armię Czerwoną w 1945 roku.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Wiessalla wydał kilka powieści i opowiadań oraz był autorem sztuk teatralnych. Jego twórczość cechuje się tym, że głównymi bohaterami utworów są prości Ślązacy, np. Front unter Tage dotyczy losów górnika, a powieść Die Empörer opowiada o upadku feudalizmu[3].
Po 2000 roku niemieckojęzyczna twórczość Wiessalli stała się przedmiotem zainteresowania polskich badaczy[5][6][7].
Opowiadania[edytuj | edytuj kod]
- Die Front unter Tage (1937)
- Gowin sucht das Genie (1938)
- Niemands Land (1942), niderlandzki przekład pt. Niemands land (1943)
- Die Schlacht von Himmelwitz (1943), polski przekład pt. Bitwa pod Jemielnicą (2017)
Powieści[edytuj | edytuj kod]
- Die Empörer (1932), przekłady: czeski pt. Buřiči (1941), norweski pt. Opprørerne på Gorek (1942)
- Udyta (1939)
- Zwischen Tag und Traum (1941)
- Der Orpheusbecher (1942)
- Unter Tage (1961)
Sztuki teatralne[edytuj | edytuj kod]
- Volk auf Vorposten: Drama in fünf Aufzügen (1928)
- Krise: Eine Arbeitslosentragödie (1929)
- Die Front unter Tage: Ein Bergwerksstück in drei Akten (1934)
- Die Brunnenkomödie: Ein Spiel in drei Akten (1937)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Denkler, Horst. 2006. Werkruinen, Lebenstrümmer: literarische Spuren der verlorenen Generation des Dritten Reiches, Niemeyer: Tübingen, s. 165.
- ↑ Lubos, Arno. 2005. Ein Arbeiterdichter: Vor 60 Jahren starb Josef Wiessalla. Oberschlesien, 8 (12985), s. 1.
- ↑ a b Albert August Scholz: Silesia. Yesterday and Today. Dordrecht: Springer-Science+Business Media, 1964, s. 27. DOI: 10.1007/978-94-017-6002-7. ISBN 978-94-017-5689-1.
- ↑ a b Lubos, Arno. 2005. Ein Arbeiterdichter. Vor 60 Jahren starb Josef Wiessalla W: Oberschlesien. ISSN 0343-5113. nr. 8, s. 15.
- ↑ Jelitto, Piotr. 2014. Legenda o bitwie pod Jemielnicą. W: Strzelec Opolski, nr. 773 (22), pobrano 27 lipca 2014.
- ↑ Klin, Eugeniusz. 2004. Wiessalla Josef (1898–1945), pisarz-górnik. W: Jan Drabina (wyd.): Bytomski Słownik Biograficzny. Towarzystwo Miłośników: Bytom, s. 277. ISBN 83-908018-6-8
- ↑ Nowak, Tomasz. 2017. Opowieść o bytomianinie, który napisał Śląski Potop. W: Życie Bytomskie, nr. 39 (3143), s. 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Denkler, Horst. 2006. Werkruinen, Lebenstrümmer: literarische Spuren der verlorenen Generation des Dritten Reiches, Niemeyer: Tübingen.
- Haas, Olaf. 1988. Max Tau und sein Kreis: zur Ideologiegeschichte oberschlesischer Literatur in der Weimarer Republik. Schöningh: Paderborn.
- Klin, Eugeniusz. 2004. Wiessalla Josef (1898 –1945), pisarz-górnik. [w:] Drabina, Jan (red.). 2004. Bytomski Słownik Biograficzny. Towarzystwo Miłośników Bytomia: Bytom, s. 277. ISBN 83-908018-6-8.
- Lubos, Arno. 1961. Die schlesische Dichtung im 20. Jahrhundert. Bergstadtverlag: München.
- Lubos, Arno. 1967. Geschichte der Literatur Schlesiens, wyd. 2. Bergstadtverlag: München.
- Lubos, Arno. 2005. Ein Arbeiterdichter: Vor 60 Jahren starb Josef Wiessalla. Oberschlesien, 8 (12985), s. 15.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artykuł w gazecie „Strzelec Opolski” o opowiadaniu Die Schlacht von Himmelwitz
- Artykuł w gazecie „Oberschlesien Aktuell” o Josefie Wiessalli. oberschlesien-aktuell.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].