Przejdź do zawartości

Kłosowiec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kłosowiec
Ilustracja
Agastace foeniculum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

kłosowiec

Nazwa systematyczna
Agastache Gronov.
Fl. Virgin. 88. Jul-Aug(?) 1762[3]
Typ nomenklatoryczny

A. scrophulariifolia (Willd.) Kuntze[3]

Synonimy
  • Brittonastrum Briq.
  • Dekinia M. Martens & Galeotti[4]

Kłosowiec (Agastache Gronov.) – rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych. Według The Plant List w obrębie tego rodzaju znajdują się co najmniej 22 gatunki o nazwach zweryfikowanych i zaakceptowanych, podczas gdy kolejny jeden takson ma status gatunku niepewnego (niezweryfikowanego)[5]. Rośliny te występują naturalnie w Ameryce Północnej oraz w Azji. Rosną w górach w formacjach trawiastych[6], poza tym na pustyniach[7], prerii i w lasach[6]. Niektóre gatunki są uprawiane[8] jako ozdobne[7]. Kłosowiec pokrzywolistny A. urticifolia i kłosowiec pomarszczony A. rugosa są gatunkami przejściowo dziczejącymi (efemerofitami) w Polsce[9]. Niektóre gatunki wykorzystywane są do aromatyzowania napojów (np. kłosowiec fenkułowy A. foeniculum)[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kultywar kłosowca 'Kudos Mandarin'
Kwiatostan gatunku Agastache scrophulariifolia
Pokrój
Byliny osiągające do 2 m wysokości[6]. Przeważnie o sztywnych, kanciastych i wzniesionych pędach[8].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście całobrzegie, karbowane lub ząbkowane[6], zwykle lancetowate[8].
Kwiaty
Zebrane w gęstych, skupionych okółkach w szczytowej części pędu, tworząc w efekcie kłosopodobne kwiatostany złożone. Kielich zrosłodziałkowy, z 5 ząbkami na szczycie, przy czym trzy górne ząbki u niektórych gatunków łączą się. Korona pomarańczowa, czerwona, niebieska, różowa lub biała. U nasady zrośnięte płatki tworzą rurkę rozszerzającą się ku gardzieli, zakończoną łatkami tworzącymi dwie wargi. Cztery pręciki w dwóch parach, dłuższa para wystaje z rurki korony, krótsza wygina się ku górze i schowana jest pod górną wargą korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem[6].
Owoce
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), w której obrębie zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Nepetinae[4].

Wykaz gatunków[5][10]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne[8]. Niektóre gatunki służą do aromatyzowania potraw. Kłosowiec fenkułowy Agastache foeniculum używane jest do zaparzania napojów i jako roślina lecznicza[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. a b Agastache. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2009-06-01]. (ang.).
  4. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2019-03-13].
  5. a b Agastache. The Plant List. [dostęp 2015-07-11]. (ang.).
  6. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 284. ISBN 0-333-74890-5.
  7. a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 21, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 25, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 17. ISBN 978-83-925110-5-2.