KOI-256
 Biały karzeł przechodzący przed tarczą czerwonego karła skupiając jego światło i zniekształcając je jak szkło powiększające (wizja artysty) | |||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||
| Gwiazdozbiór |
Łabędzia | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
19h 00m 44,43s | ||||
| Deklinacja |
+49° 33′ 55,33″ | ||||
| Odległość |
1828 ly | ||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||
| Rodzaj gwiazdy |
gwiazda podwójna | ||||
| Typ widmowy |
czerwony karzeł/biały karzeł[a] | ||||
| Masa | |||||
| Promień | |||||
| Metaliczność [Fe/H] |
+0,31 ± 0,10 (czerwony karzeł) | ||||
| Temperatura |
3450 ± 50 K | ||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||
| |||||
KOI 256 – układ podwójny złożony z białego i czerwonego karła położony w gwiazdozbiorze Łabędzia i oddalony o 1828 lat świetlnych od Ziemi. Układ był początkowo nieprawidłowo zidentyfikowany jako pozasłoneczny system planetarny.
Nazwa i odkrycie[edytuj | edytuj kod]
Akronim „KOI” pochodzi od nazwy Kepler Object of Interest i oznacza, że obiekt został skatalogowany przez Kosmiczny Teleskop Keplera w ramach programu poszukującego planet pozasłonecznych metodą tranzytową. Liczba „256” to numer kolejny obiektu.
Obiekt, podobnie jak inne obiekty KOI, zwrócił na siebie uwagę poprzez regularne zmiany w jego jasności, co sugerowało, że obiega go jedna lub więcej planet[1]. Różnice w jasności czerwonego karła są bardzo niewielkie, zostały obrazowo porównane do zmiany jasności odległej o trzy tysiące kilometrów żarówki, na której usiadła mucha[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze obserwacje wskazywały, że centralną gwiazdą pozasłonecznego układu planetarnego był czerwony karzeł o masie 0,65 M☉, promieniu 1,1 R☉ i temperaturze 3639 K, położony w gwiazdozbiorze Łabędzia i oddalony o 1828 lat świetlnych od Ziemi[2]. Analizując charakterystyczne, regularne zmiany jasności gwiazdy początkowo uważano, że orbituje wokół niej gazowy olbrzym o bardzo dużym promieniu wynoszącym 25,34 promienia Ziemi[3]. Dodatkowe obserwacje silnie sugerowały, że poruszająca się wokół gwiazdy planeta pozasłoneczna jest jednak mniejsza i jej promień wynosi 5,60 promienia Ziemi, co czyniłoby z niej bardzo typowego przedstawiciela gazowych olbrzymów takich jak Jowisz[3][4].
„Odkryta” w taki sposób planeta otrzymała oznaczenie KOI 256b, ale jej istnienie nie zostało jeszcze całkowicie potwierdzone[3][4]. Dokonano ponownych pomiarów gwiazdy, tym razem wykorzystując do tego naziemny teleskop w Obserwatorium Palomar, aby potwierdzić istnienie planety dzięki wykorzystaniu efektu Dopplera i pomiarów astrometrycznych[5]. Wyniki obserwacji wykazały, że gwiazda „chybocze” się bardziej, niż gdyby obiegała ją planeta o stosunkowo małej masie w porównaniu z jej gwiazdą centralną i w rzeczywistości jest to układ podwójny składający się z czerwonego i białego karła[5]. Obiekty obiegają wspólny środek ciężkości co 1,37865 ± 0,00001 dnia i oddalone są od siebie o 0,0250 ± 0,0018 j.a.[6]
Dodatkowe obserwacje za pomocą teleskopu kosmicznego Galaxy Evolution Explorer pokazały, że czerwony karzeł wizualnie zwiększa jasność, kiedy z punktu widzenia Ziemi jest zasłonięty przez białego karła, ale pozornie zmniejsza jasność, kiedy biały karzeł jest niewidoczny po jego drugiej stronie[5]. Te pozornie sprzeczne z intuicją wyniki obserwacyjne powstały w wyniku mikrosoczewkowania grawitacyjnego[5]. Biały karzeł jest niewielkim obiektem o bardzo dużej gęstości, który w znacznej mierze zniekształca pobliską czasoprzestrzeń[5]. Kiedy z punktu widzenia Ziemi znajduje się pomiędzy Ziemią a czerwonym karłem, jego bardzo silne pole grawitacyjne ogniskuje emitowane przez czerwonego karła światło i pozornie zwiększa jasność czerwonego karła[5]. Promień Einsteina białego karła (promień pierścienia Einsteina) wynosi 0,00473 ± 0,00055 R☉[6].
Kiedy biały karzeł znajduje się po drugiej stronie czerwonego karła z Ziemi widziana jest jego normalna jasność, pozornie mniejsza niż ta wzmocniona przez orbitującego go białego karła[5]. Zdaniem naukowców, którzy wyjaśnili ten mechanizm, mógł być on odkryty tylko przez niezwykle czuły teleskop Keplera[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dane w tabeli podane są w tej kolejności, najpierw czerwony karzeł, później biały karzeł.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Gravity-Bending Find Leads to Kepler Meeting Einstein. nasa.gov, 2013-04-04. [dostęp 2013-04-05]. (ang.).
- ↑ Anthony Ayiomamitis: Differential Photometry - KOI 256 in Cygnus. [dostęp 2013-04-05]. (ang.).
- ↑ a b c R. Szabó, Gy. M. Szabó, G. Dálya, A. E. Simon, G. Hodosán, L. L. Kiss: Multiple planets or exomoons in Kepler hot Jupiter systems with transit timing variations?. arXiv, 2013-03-31. [dostęp 2013-04-05]. (ang.).
- ↑ a b William J. Borucki et ce: Characteristics of planetary candidates observed by Kepler, II: Analysis of the first four months of data. arXiv, 2011-03-12. [dostęp 2013-04-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Ian O’Neil: Kepler Watches White Dwarf Warp Spacetime. discovery.com, 2013-04-05. [dostęp 2013-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-15)]. (ang.).
- ↑ a b Philip S. Muirhead, et ce: Characterizing the Cool KOIs. V. KOI-256: A Mutually Eclipsing Post-Common Envelope Binary. arXiv, 2013-04-03. [dostęp 2013-04-06]. (ang.).