Kaarlo Uskela
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 marca 1878 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 kwietnia 1922 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, poeta |
Kaarlo Uskela (ur. 4 marca 1878 w Tampere, zm. 19 kwietnia 1922 w Helsinkach[1]) – fiński pisarz satyryczny, poeta i działacz anarchistyczny. Najbardziej znany ze swojej antologii Pillastunut runohepo z 1921, która została zakazana w 1933, jedenaście lat po śmierci Uskeli.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uskela urodził się w Tampere w rodzinie robotniczej i pracował jako zecer dla kilku gazet. Od 1900 do 1907 mieszkał w Szwecji, gdzie zainteresował się anarchizmem. Po powrocie do Finlandii zarabiał na życie jako pisarz. Pisał felietony i opowiadania do lewicowych gazet i czasopism. Był znany jako pisarz satyryczny, w swojej twórczości wyśmiewał się z bardzo wielu rzeczy, z rządu, kościoła i burżuazji, a nawet z samego ruchu robotniczego[2].
Po wojnie domowej w Finlandii w 1918 Uskela został wysłany na kilka miesięcy do obozu jenieckiego Tammisaari, chociaż nie był członkiem Czerwonej Gwardii i nie brał udziału w wojnie. Podczas pobytu w więzieniu napisał zbiór wierszy, które ukazały się w jego antologii Pillastunut runohepo z 1921. Ostatnim dziełem Uskeli była pośmiertna opublikowana Vainovuosilta (1923), nie-satyryczna antologia opowiadań o fińskiej wojnie domowej. Miał próchnicę, ale unikał wizyty u dentysty i sam ją leczył. Rezultatem tego było zarażenie się sepsą, na którą zmarł w wieku 44 lat[2].
Cenzura[edytuj | edytuj kod]
W 1933, w okresie prawicowej polityki fińskiej, niesprzedane egzemplarze antologii Pillastunut runohepo zostały skonfiskowane i spalone na mocy orzeczenia sądowego. To jedyna książka, jaką fińskie władze kiedykolwiek zniszczyły. Poezję Uskeli oskarżano o poglądy ateistyczne i elementy antykościelne, ale opisywano je także jako „rewolucyjne i gwałtowne”[2][3]. Nie był to pierwszy zakaz jego twórczości – przed odzyskaniem przez Finlandię niepodległości w 1918 prawie wszystkie książki Uskeli zostały skonfiskowane przez władze rosyjskie[4].
Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]
- Yhteiskunnan varkaat (1908)
- Villiomenoita (1912)
- Humoreskeja ja runoja (1913)
- Pillastunut runohepo (1921)
- Vainovuosilta (1923)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kirjailijatiedot [online], dbgw.finlit.fi, 21 lutego 2015 [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-21] (fiń.).
- ↑ a b c Juri, Kaarlo Uskela: Vainovuosilta [online], Jurin tekstit, 2009 [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu] (fiń.).
- ↑ Kaarlo Uskela: Pillastunut runohepo [online], Savukeidas Kustannus, 14 lipca 2018 [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14] (fiń.).
- ↑ Kalevi Kalemaa, Sankareita vai pelkureita: Suomalaisen aseistakieltäytymisen historia, Tammi, 2014, ISBN 978-951-31809-0-4.