Przejdź do zawartości

Kalendarium Dobrego

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dobre – w roku 1409 wieś lub źreb, 1442 Dobre Małe (Minor) i Duże (Maior)[1] [2] – wieś nad rzeką Chodelką, która koło Dobre wpada do Wisły, 6 km na SW od Kazimierza Dolnego - około 75 km na NE od klasztoru, 13 km na N od Braciejowic.

Powiat lubelski, parafia Wilków.

Metryka wsi a właściwie obszaru na którym wieś powstała sięga wieku VI.

Kalendarium własności[edytuj | edytuj kod]

Własność szlachecka – początkowo wieś z kmieciami, następnie w wieku XV zaścianek szlachecki.

Księgi ziemskie lubelskie a także Teki archiwalne VII pozycja bibliografii nr.1 pokazują nazwiska osób będących dziedzicami (ich następcami) wsi według podanej poniżej chronologii.
  • 1409 – dziedzicem jest Bawor[3].
  • 1413 – Dzichna wdowa po Baworze[4].
  • 1409 – Wojciech z Dobrego[5].
  • 1418 – Dzichna żona Wojciecha[6].
  • 1441 – Dzichna z Dobrego[7].
  • 1445 – Dzichna wdowa po Goworku z Dobre[8].
  • 1417-41 – Bawor syn Dzichny[9].
  • 1417-28 – Piotr syn Dzichny[10].
  • 1425 – Stanisław Dębowy z Dobrego[11].
  • 1426 – Marko[12].
  • 1443 – Jan i Jakub z Wrzelowa zastawiają Piotrowi z Dominowa część swej posiadłości w Dobre z wyjątkiem ról i łąk dworskich za 45 grz. [13]. Połowa wsi należy do Mikołaja Syńca z Wilkowa[14].
  • 1449-70 – Jakub Snopek z Dobrego [15][16].
  • 1456-69 – Katarzyna żona Jakuba Snopka[17].
  • 1451 – Bartosz Syniec zastawia 4 kmieci, tj. Michała, Jana Byczkowskiego, Jana Ryczera i Świętka Krzobielkę, za 10 grzywien Grotowi tenutariuszowi kazimierskiemu[18].
  • 1452 – Bartosz Syniec zastawia Grotowi tenutariuszowi 4 kmieci w Dobre za 20 grzywien[19].
  • 1463 – Greta z Dobrego żona Jana Morawca[20]
  • 1466-70 – Jan Syniec, Syńcowicz, syn Bartosza[21].
  • 1466 – tenże zapisuje na Dobre żonie Małgorzacie 50 grzywien posagu i tyleż wiana [22].
  • 1470 – tenże Jan Syńcowicz zastawia Jurkowi Nogawce 3 półłanki Truchoniowski, Wiązowski oraz kmiecia Andrzycha z 2 ogrodami i pastewnikiem za 4 grzywny[23].
  • 1468 – znano dwóch Janów z Dobrego[24].
  • 1470 – Stanisław Syniec[25].
  • 1531-3 – we wsi jest szlachta bez kmieci, pobór z części Mikołaja Babki 1 łana części Mikołaja i Stanisława połowa łana[26].

Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]

  • 1467 Jan syn Bartosza Syńca sprzedaje sołectwo w Dobrem szlachcicowi Mikołajowi Babce ze Słotwin za 20 grzywien z 2 łanami w Zimnym Dole, półłankiem pod wsią, łąką Brodową na Białych Bagnach, drugą w Bielinach i trzecią „inter Lavi”, 1/3 dochodów z karczmy oraz pamiętnym i przysiężnym według prawa magdeburskiego. Sołtys odpowiadać będzie przed sądem kasztelana lubelskiego[27].

Powinności dziesięcinne[edytuj | edytuj kod]

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego, następnie do biskupa krakowskiego i plebana Wilkowa.

  • 1442 sąd polubowny postanawia, że dziesięcina ze wsi Dobre, jako założonej na surowym korzeniu, winien pobierać biskup krakowski, a nie opat świętokrzyski [28].
  • 1470-80 W swojej kronice Długosz opisuje, że z łanów kmiecych wsi Dobre Małe i Duże dziesięcina snopowa i konopna dowożono opactwu świętokrzyskiemu do 1442 r., gdy wyrokiem sądu polubownego przyznano je w całości biskupowi krakowskiemu (Długosz L.B. II 555; III 250-1);
  • 1529 z pewnych ról we wsiach Dobre, Stok i Zaszczytów dziesięcinę snopową o wartości 6,5 grzywien pobiera biskup krakowski, z folwarku dziesięcina snopowa wartości 3 fertonów należy do plebana Wilkowa[29].

Badania archeologiczne[edytuj | edytuj kod]

W latach 1973-81 we wsi odkryto podczas badań archeologicznych cmentarzysko i osadę wielokulturową, w tym wczesnośredniowieczną z VII -X wieku[30][31](IA. Badania 1980, Warszawa 1981,104)[32]. Potwierdzeniem są materiały z VI-XIII wieku stwierdzone w trakcie badań Archeologiczna Zdjęcie Polski[33][34].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Klasztor w tych okolicach posiada wówczas dobra w Braciejowicach, Głodnie, Goszczy od roku 1270 czyli jest na tym terenie około półtora wieku.
Dowodem, zdaniem badaczy, który przemawia za prawem konwentu do dziesięcin w Dobre są badania archeologiczne oraz pojawiające się od 1409 r. wzmianki o dziedzicach wsi, istniała ona zapewne długo przed 1442 r.
Według badań, klasztor świętokrzyski dysponował dziesięcinami z łanów kmiecych w starej wsi, zniszczonej być może jeszcze w XIV w., stąd jego roszczenia do dziesięcin z łanów kmiecych we wsi nowo lokowanej przed 1442 r. na gruntach dawnej osady. Niejasna jest sprawa istnienia dwu wsi to jest Dobre Małe i Dobre Duże, o których wspomina Długosz.
Według dzisiejszych badań zdaje się, że po niepomyślnym wyroku z 1442 r. klasztor próbował odzyskać dziesięciny z tej, a także kilku innych okolicznych wsi, zagrożonych roszczeniami biskupa i plebana Wilkowa.
Bulla soboru bazylejskiego z 1442 r. stanowiła dobre oparcie staraniom opata Macieja, bowiem na jej mocy do obrony praw dóbr i dochodów opactwa wyznaczeni zostali na okres 10 lat specjalni komisarze, w tym archidiakon lubelski[35].
Na podjęcie takich prób w wypadku dziesięcin z Dobre wskazuje zapiska dorsalna z XVIII w. „Decima in Podgorze, Rogow, Męcimierz i Dobre” na odwrocie oryginału wyroku Klemensa archidiakona lubelskiego z 1443 r. w sprawie dziesięcin ze wsi Podgórz[35].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kosyl ↓, s. 41,60.
  2. ↑ SHGL ↓, s. 65.
  3. ↑ TA ↓, s. VII 1-252.
  4. ↑ ZL ↓, s. I bp.
  5. ↑ TA ↓, s. VII 73.
  6. ↑ ZL ↓, s. X 202.
  7. ↑ ZL ↓, s. X 15, X 146.
  8. ↑ ZL ↓, s. I 229.
  9. ↑ ZL ↓, s. X 146-86.
  10. ↑ ZL ↓, s. II 168, X 186.
  11. ↑ OL ↓, s. I 10.
  12. ↑ ZL ↓, s. V 183.
  13. ↑ ZL ↓, s. I 63.
  14. ↑ ZL ↓, s. I 215.
  15. ↑ KL ↓, s. lata 1488-1529.
  16. ↑ ZL ↓, s. IV 1-212, V 199.
  17. ↑ ZL ↓, s. IV 212-50, VIII 52-84.
  18. ↑ ZL ↓, s. IV 30.
  19. ↑ ZL ↓, s. IV 82.
  20. ↑ ZL ↓, s. X 94-96.
  21. ↑ ZL ↓, s. V 200-480,VIII 20-163.
  22. ↑ ZL ↓, s. V 480.
  23. ↑ ZL ↓, s. V 200.
  24. ↑ ZL ↓, s. VIII 40.
  25. ↑ ZL ↓, s. VIII 136.
  26. ↑ RP ↓.
  27. ↑ ZL ↓, s. VIII 163-4.
  28. ↑ ZDK ↓, s. II 434.
  29. ↑ LR ↓, s. 33,441.
  30. ↑ Dąbrowska ↓, s. 202.
  31. ↑ Żaki ↓, s. 522.
  32. ↑ M. Sielewicz, IA. Badania 1973, W. 1974,294
  33. ↑ Hoczyk ↓, s. 118.
  34. ↑ Rozwałka ↓, s. 154, 160, 212.
  35. ↑ a b AG ↓, s. 1846.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Teki Archiwalne VII, Najstarsze zapiski ziemskie lubelskie z r. 1409, L. Białkowski (wyd.), Warszawa 1961, (skrót: TA).
  • Acta terrestia Lublinensia, rps w Archiwum Państwowym w Lublinie., (skrót: ZL).
  • Acta officialatus Lublinensis, wg kartoteki w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków, (skrót: OL).
  • fragmenty ksiąg sądowych kasztelana lubelskiego w Archiwum Państwowym w Lublinie, (skrót: KL).
  • Rejestry poborowe, wykorzystane za kartoteką Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, (skrót: RP).
  • Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, S. Kuraś (wyd.), Lublin: Archiwa Państwowe, 1965–1973, (skrót: ZDK).
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Z. Leszczyńska-Skrętowa (wyd.), 1968, (skrót: LR).
  • S. Hoczyk-Siwkowa, Małopolska północno-wschodnia w VI-X wieku. Struktury osadnicze, „Lubelskie Materiały Archeologiczne”, 12, Lublin 1999.
  • Andrzej Rozwałka, Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne, „Rozprawy habilitacyjne”, 98, Lublin: Wydział Humanistyczny UMCS, 1998, ISBN 83-227-1478-5.
  • Archiwum Główne Akt Dawnych w W.; jeśli nie zaznaczono inaczej, cyfra arabska oznacza numer dokumentu ze zbioru dokumentów pergaminowych., Archiwa Państwowe, (skrót: AG).
  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Stanisław Kuraś (oprac.), Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, „Dzieje Lubelszczyzny”, 3, Lublin 1983, (skrót: SHGL).
  • Elżbieta Dąbrowska, Wielkie grody dorzecza górnej Wisły, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_Dobrego&oldid=72673613”