Kalendarz słowiański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kalendarz słowiański – kalendarz używany przez Słowian w okresie przedchrześcijańskim. Rachubę czasu wyznaczały w nim zjawiska przyrodnicze (przede wszystkim pory roku) oraz cykl prac gospodarskich[1]. Nie znano rachuby lat, odległe w czasie wydarzenia datowano na podstawie wyróżniających je cech (zjawiska astronomiczne, uroczystości wspólnotowe)[1].

Po chrystianizacji Słowiańszczyzny pierwotny kalendarz słowiański zastąpiony został powszechnie używanym w całej Europie, opartym na zreformowanym kalendarzu rzymskim[1], czyli kalendarzu juliańskim.

Inne słowiańskie i staropolskie nazwy miesięcy z uwzględnieniem możliwości przesunięcia nazewnictwa w zależności od regionu i występowania prac zależnych od zjawisk pogodowych według Kazimierza Moszyńskiego oraz innych źródeł i opracowań (pierwsza kolumna), a także propozycja uzupełniona przez Henryka Łowmiańskiego (druga kolumna), bez ewentualnego trzynastego miesiąca. Brzmienie w postaci spolszczonej[2]:

Słowiański kalendarz agrarny na podstawie motywu z czary z Lepiesówki, z przypisanymi polami obrazujących poszczególnych prace agrarne względem współczesnego podziału miesięcy, w których prace te były rozpoczynane.[3][4]
Słowiański kalendarz agrarny na podstawie motywu z czary z Lepiesówki, z przypisanymi polami obrazujących poszczególnych prace agrarne względem czterech głównych świąt słowiańskich.[5][6]
Nr Nazwa Nazwa
I mały sieczeń / tyczeń[7] prosiniec
II duży sieczeń / strąpacz[8][9] sieczeń / suszec
III bierzień[10][11] bierzień
IV łżykwiat[12][13] kwiecień
V trawień[14] trawień
VI ugornik[15][16] czerwień / izok
VII lipień[17] lipień
VIII sirzpień[18] sierpień
IX rujeń[19] wersień
X pościernik[20][21][22][23] październik
XI pajęcznik[24] listopad
XII prosiniec[25][26] grudzień / studzień

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

  • Rabosz – rodzaj drewnianego kija na którym wykonywano również kalendarze

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Mały słownik kultury dawnych Słowian. Lech Leciejewicz (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 161. ISBN 83-214-0499-5.
  2. ↑ Henryk Łowmiański, Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, Warszawa 1953, s.27-30
  3. ↑ Язычество, христианство и старообрядчество в древнерусском зодчестве | Кижский вестник №12| Электронная библиотека | Музей-заповедник «Кижи» [online], kizhi.karelia.ru [dostęp 2024-05-15].
  4. ↑ Археологические находки [online], maxbooks.ru [dostęp 2024-05-15].
  5. ↑ Язычество, христианство и старообрядчество в древнерусском зодчестве | Кижский вестник №12| Электронная библиотека | Музей-заповедник «Кижи» [online], kizhi.karelia.ru [dostęp 2024-05-15].
  6. ↑ Археологические находки [online], maxbooks.ru [dostęp 2024-05-15].
  7. ↑ Izabela Jarczyk: Styczeń - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  8. ↑ Izabela Jarczyk: Luty - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  9. ↑ Jakub Pawłowski: Luty - Historia.org.pl. [dostęp 2024-03-05].
  10. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  11. ↑ ESKA Radio: Trwa brzezień! Co to takiego i skąd wzięła się nazwa?. [dostęp 2024-03-05].
  12. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  13. ↑ Słownik Języka Polskiego PWN. [dostęp 2024-03-05].
  14. ↑ Kazimierz Moszyński, Kultura ludowa Słowian. Część II. Kultura duchowa. Zeszyt 1. Z 17 rycinami., Kraków: Polska Akademia Umiejętności], 1934.
  15. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  16. ↑ Izabela Jarczyk: Czerwiec - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  17. ↑ Dorota Kunicka: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. [dostęp 2024-03-05].
  18. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  19. ↑ Czym jest rok? Jak był dzielony? I czy zawsze jego początek świętowano 1 stycznia?. [dostęp 2024-03-05].
  20. ↑ Dorota Kunicka: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. [dostęp 2024-03-05].
  21. ↑ Ludowe pochodzenie nazw miesięcy. [dostęp 2024-03-05].
  22. ↑ Polskie miesiące – kalendarz pełen znaczeń. [dostęp 2024-03-05].
  23. ↑ Październik, paździerzec, winnik.... [dostęp 2024-03-05].
  24. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  25. ↑ Jakub Pawłowski: Grudzień. Co z tą nazwą miesiąca?. [dostęp 2024-03-05].
  26. ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego (zależnie od regionu i warunków atmosferycznych stosowane zamiennie zarówno do grudnia jak i stycznia). [dostęp 2024-03-05].
Kalendarze
Zasady
Przykłady
Typy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarz_słowiański&oldid=73781216”