Kalników
49°55′09″N 23°00′42″E/49,919167 23,011667| wieś | |
.jpg) Cerkiew Zaśnięcia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-724[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0611643[5] |
Położenie na mapie gminy Stubno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
| 49°55′09″N 23°00′42″E/49,919167 23,011667[1]
| |
Kalników – wieś w Polsce położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Stubno[5].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kalników. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0611650 | Czeremosznia | część wsi |
| 0611666 | Kowaliki | część wsi |
| 0611672 | Pogorzelec | część wsi |
| 0611689 | Zagroble | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi, zachowana w przemyskich aktach grodzkich pochodzi z 1378. Już wtedy była tu cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Obecna cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalnikowie została zbudowana w 1920 na miejscu starszej, murowanej cerkwi z 1882. W XIX w. i czasach II Rzeczypospolitej w XX w. Kalników należał do rodziny Orzechowiczów[8]. W latach 1885–1927 majątkiem zarządzał dr Bolesław Orzechowicz. Jego staraniem w 1908 r. w Kalnikowie erygowano parafię rzymskokatolicką, a w 1913 r. poświęcono ufundowany przez niego neogotycki kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła[9]. Przez całe znane dzieje miejscowość zamieszkana była w większości przez Ukraińców.
W II Rzeczypospolitej do 1934 samodzielna gmina jednostkowa. Następnie należała do zbiorowej wiejskiej gminy Małnów w powiecie mościskim w woj. lwowskim[10]. W 1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN - UPA zamordowali tutaj 6 Polaków i 3 Ukraińców za "za zdradę narodu ukraińskiego[11].
Jest to jedyna wieś położona w pasie przygranicznym w okolicy Przemyśla, która nie została wysiedlona po II wojnie światowej. W 1945 wywieziono do ZSRR tylko kilkanaście rodzin, a podczas akcji „Wisła” wysiedlono kilkadziesiąt osób. Stało się to m.in. dzięki polskiemu księdzu, który wystawił Ukraińcom rzymskokatolickie metryki.
Obecnie[edytuj | edytuj kod]
Obecnie (pocz. XXI w.) ok. jedna trzecia mieszkańców wsi jest wyznania prawosławnego (we wsi znajduje się cerkiew parafialna), mniejsza część greckokatolickiego. Jest to jedno z największych wiejskich skupisk ukraińskich w Polsce. Miejscowe koło Związku Ukraińców w Polsce jest największym w kraju. W Szkole Podstawowej im. dra Bolesława Orzechowicza[12] prowadzona jest nauka języka ukraińskiego. W 2000 został założony dziecięcy zespół „Wiszeńka”. Od kilku lat Kalników jest miejscem Międzynarodowej Biesiady Folklorystycznej (w 2006 była czwarta).
Wieś zamieszkuje 356 rodzin (około 1347 mieszkańców).
W dawnym parku przy dworze Orzechowiczów w Kalnikowie rośnie najgrubszy w kraju jesion – to drzewo o obwodzie pnia 756 cm i wysokości 29 m. Wiek szacuje się na 350 lat[13].
Stadnina koni[edytuj | edytuj kod]
W dawnych dworskich budynkach, w Kalnikowie działało Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1986, w związku ze zmianą profilu hodowlanego w Stadninie Koni Stubno, PGR przyjął formę stadniny pn. Stadnina Koni Kalników[14]. W 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Kalników[15], następnie w wyniku przekształcenia jako Stadnina Koni Kalników Sp. z o.o. Stadnina hoduje konie rasy małopolskiej oparte na przodkach wywodzących się z rodów austro-węgierskich: Furioso i Przedświt; przy niej działa Jeździecki Klub Sportowy „Kresowiak”[16].
Sport[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa piłkarski klub sportowy LKS Cresovia Kalników założony 20 czerwca 1982 roku. Drużyna w sezonie 2021/2022 występuje w klasie A, w grupie Przemyśl[17].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48676
- ↑ [Portal polskawliczbach.pl].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 413 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)].
- ↑ Kalnikowskie skarby kultury – Małopolska [online], www.malopolska24.pl [dostęp 2020-03-25].
- ↑ HISTORIA PARAFII [online], parafia-kalnikow.blogspot.com [dostęp 2020-03-25] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 547.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 672, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Oficjalna strona internetowa Szkoły Podstawowej w Kalnikowie [online], zskalnikow.superszkolna.pl [dostęp 2020-03-25].
- ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. s. 312.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ O Nas [online], www.sk-kalnikow.pl [dostęp 2020-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25].
- ↑ Portal 90minut.pl.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kalników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 707.