Kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 43 we Wrocławiu
 nr rej. A/2708/258 z 30.12.1970[1]
| |
.jpg) Kamienica Kazimierza Wielkiego 43 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Kazimierza Wielkiego 43 |
| Kondygnacje |
trzy |
| Powierzchnia użytkowa |
310 m2 (w 1959 r.)[2] |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
I ter. XVIII w., 1749, 1800, 1973-1975, 2018 |
| Kolejni właściciele |
Friderica von Proskau (1726-1749) |
| Obecny właściciel |
Dolnośląska Izba Lekarska |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,107487°N 17,030571°E/51,107487 17,030571 | |
Kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 43 – zabytkowa kamienica mieszczańska, o rodowodzie średniowiecznym znajdująca się przy ulicy Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu.
Historia posesji i kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Posesja, na której ulokowana jest kamienica, znajduje się w południowo-zachodniej części miasta. W XV wieku teren ten należał do tzw. Kwartału Słodowników, rozciągającego się łukiem między obecną ulicą Wierzbową a zachodnim wylotem obecnej ulicy Grodzkiej, między wewnętrznym a zewnętrznym obwodem murów miejskich, przy Czarnej Oławie, stanowiącej fosę wewnętrzną. Nazwa związana jest z profesją słodowników, której przedstawiciele zamieszkiwali ten obszar[3]. Parcele zostały zagospodarowane po wyznaczeniu linii fortyfikacyjnych w latach 1329–1348 i zostały wytyczone przy ówczesnej wschodniej stronie ulicy Vnder den melczern. Od XVI wieku odcinek między ulicami św. Doroty (Dorothengasse) i Krupniczą (Graupegasse) zwany był Hummerei. Kwartał Słodowników w drugiej ćwierci XV w. został podzielony, a obszar między ulicami św. Mikołaja i Świdnicką zaliczony został do tzw. Kwartału Kupców[3].
Od roku 1726 do przynajmniej 1749 właścicielką kamienicy była hrabina Friderica von Proskau, z domu Schaffgotsch[4]. W 1742 roku, 19 marca w kamienicy zmarł hrabia Johann Anton von Schaffgotsch, starosta generalny Śląska i rycerz Orderu Złotego Runa[4].
Opis architektoniczny[edytuj | edytuj kod]
Nieznany jest dokładny wygląd budynku w okresie średniowiecznym. W XVI wieku murowana kamienica nr 43 była wąską kamienicą pokrytą dachem kalenicowym[3]. Ich wygląd można obejrzeć na najstarszym planie Wrocławia datowanym na 1562 rok, autorstwa Barthela i Bartholomäusa Weinera[5].
W pierwszej tercji XVIII wieku kamienica została przebudowana, a jej fasadzie nadano barokowy wygląd. Inicjatorką przebudowy była prawdopodobnie hrabina Friderica von Proskau[4][6]. Trzykondygnacyjna kamienica otrzymała trzyosiową fasadę z boniowanym parterem[4]. W osi zachodniej znajdował portal, który wraz z dwoma oknami został ozdobiony kamiennymi opaskami, a między otworami wstawiono półkolumny. Pomiędzy oknami pierwszej i drugiej kondygnacji znajdowały się prawdopodobnie pilastry wielkiego porządku[4]. W tym samym okresie przebudowano wnętrza kamienicy oraz skrzydło oficyny, gdzie umieszczono trzybiegową klatkę schodową ze sztukatorską dekoracją stropów i drewniana balustrada ozdobioną snycerskimi dekoracjami[4][6]. W 1749 roku budynek został uszkodzony w wyniku wybuchu wieży prochowej a szkody zostały wówczas wycenione na 600 rtl (reichstaler) przy czym wartość domu w chwili zakupy wynosił 8000 rtl[4].
W 1800 roku kamienica została wyremontowana a fasadzie nadano empirowy charakter[4]. W 1880 roku fasada budynku została przebudowana na neobarokową, zlikwidowano pilastry zachowując jedynie portal z okresu XVIII wiecznej przebudowy[7].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Według Wojciecha Brzezowskiego budynek w latach 60. XX wieku poddano gruntownej przebudowy wnętrza kamienicy, niszcząc pierwotny jego układ i charakter[4]. Edmund Małachowicz, a za nim Harasimowicz, podaje lata 1973–1975 jako te, w których budynek został odbudowany po działaniach wojennych w 1945 roku. Autorem projektu odbudowy był R Kaleta. Podczas odbudowy nadano kamienicy cechy eklektyczne z zachowaniem barokowej kamieniarki[8][7].
W 2018 roku budynek zakupiła Dolnośląska Izba Lekarska, właściciel sąsiedniej kamienicy nr 45 zwanej Pałacem Selderów. Inwestor przeprowadził remont kamienicy według projektu Artura Iwańskiego z pracowni Mazur Arqitectos & Ingenieros Asociados, który zakładał połączenie obu kamienic i stworzenie nowych pomieszczeń dla Izby Lekarskiej[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Kazimierza Wielkiego 43. zabytek.pl, 2014-11. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ a b c Rafał Eysymontt, Radosław Gliński: Kamienice przy ulicy Kazimierza Wielkiego 31-33 we Wrocławiu – okruchy wrocławskiej architektury mieszczańskiej okresu późnego gotyku, renesansu, baroku i historyzmu. quart.uni.wroc.pl, 2014-11. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Brzezowski 2005 ↓, s. 211.
- ↑ Plan Barthela
- ↑ a b Eysymontt 2011 ↓, s. 335.
- ↑ a b Harasimowicz 1998 ↓, s. 53.
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 223.
- ↑ Lekarze kupili dawny pałac we Wrocławiu. Zainwestują w remont
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985. ISBN 83-01-03996-5.