Kamienica przy ulicy Podwale 64 we Wrocławiu
 nr rej. A/1487/568/Wm z 11.09.1996[1]
| |
 Kamienica przy ulicy Podwale 64 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Podwale 64 |
| Typ budynku |
kamienica |
| Styl architektoniczny |
historyzm |
| Architekt |
majster murarski Kofeus |
| Kondygnacje |
cztery |
| Rozpoczęcie budowy |
1846 |
| Ukończenie budowy |
1848 |
| Ważniejsze przebudowy |
1870, 1880, 1903, 1905, 1911, 1914, 1920, 1929/1930, 1936 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51,103407°N 17,039341°E/51,103407 17,039341 | |
Kamienica przy ulicy Podwale 64 – zabytkowa kamienica mieszczańska znajdująca się przy ulicy Podwale 64 we Wrocławiu.
Historia posesji i kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze zabudowania na obszarze rozciągającym się pomiędzy dzisiejszą ulicą Dworcową a ulicą Kołłątaja były wznoszone w latach 40. XIX wieku; teren rozparcelowano przed rokiem 1843. Wcześniej znajdowały się tu ogrody hrabiów Henckel von Donnersmarck. Do 1848 roku wzniesiono i zasiedlono osiem istniejących tu budynków, a na początku lat 50. wybudowano ostatni dom na rogu ul. Podwale i Dworcowej[2].
W 1846 roku projekt kamienicy czynszowej wykonał mistrz murarski, radny miejski Wilhelm Hoseus[3], który zaprojektował również m.in. kamienice mieszczańskie przy ulicy Podwale o numerach 61, 66 i 67[4]; założenie zrealizowano w 1848 roku, a jego wykonawcą był wrocławski majster murarski Kofeus[5]. W 1930 roku w kamienicy został założony Żydowski Dom Młodzieży („Israelitisches Jugendhaus”). W budynku umieszczono wówczas bibliotekę, czytelnię dla dzieci i młodzieży, pracownię fotograficzną, sale wykładowe, zaplecze socjalne dla kółek zainteresowań, warsztaty dla majsterkowiczów, bursę dla uczniów żydowskich oraz żydowskie przedszkole „Montessori”[6].
Opis architektoniczny[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została wzniesiona na planie niesymetrycznej litery „C” (skrzydło zachodnie dłuższe od skrzydła wschodniego) jako budynek trzytraktowy od strony ulicy Podwale i jednotraktowy w skrzydłach. Czterokondygnacyjna fasada frontowa podzielona została na 7 regularnych osi z bramą przelotową w osi centralnej[5]. Z sieni prowadziły do wnętrz parteru schody wyrównawcze, a na wyższe kondygnacje – dwubiegowa klatka schodowa ze spocznikami. W skrzydle zachodnim znajdowała się dodatkowa kuchenna klatka schodowa ze spocznikami. Brama wejściowa zakończona jest otynkowanym łukiem pełnym w szerokiej opasce[5]. Nad wejściem, na każdej kondygnacji, umieszczone zostały balkony z metalowymi ażurowymi balustradami[5]. Balkon na I piętrze podparty został dwoma wspornikami. Po obu stronach okna balkonowego na tym piętrze umieszczone zostały dwie całopostaciowe męskie figury w stroju średniowiecznych giermków, o wysokości stu centymetrów. Poszczególne kondygnacje rozdzielone są gzymsem międzykondygnacyjnym[5]. Całość elewacji wieńczy mocno rozbudowany gzyms podparty rytmem silnych kroksztynów, między którymi umieszczono okienka poddasza[5].
Budynek był remontowany w latach 1870, 1880, 1903, 1905, 1911, 1914, 1920, 1929/1930, 1936. W 1874 roku w kamienicy zainstalowano sieć wodociągową i kanalizacyjną[5].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Podczas działań wojennych w 1945 roku budynek nie ucierpiał[5]. W 1953 roku w kamienicy swoją siedzibę miała redakcja miesięcznika „ODRA”, od 1962 mieściły się w niej biura Wrocławskiego Wydawnictwa Prasowego, a od 1965 redakcja tygodnika „Wiadomości”[5]. Na przestrzeni lat poszczególne redakcje wykupywały i zajmowały kolejne mieszkania, dostosowując je do swoich potrzeb[5][a].
W 1976 roku została wyremontowana brama wjazdowa, wybudowano portiernię i zmieniono posadzkę w sieni. W 1978 roku wzniesiono nadbudówkę w tylnej części poddasza oraz wymieniono pokrycie dachowe[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Między innymi w latach 90. XX w., po likwidacji RSW „Prasa”, w budynku tym mieściła się siedziba spółki Norpol-Press wydającej w latach 1990–1991 „Dziennik Dolnośląski” i planującej wydawanie tytułu „Prosto z /.../”[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Gromadzka 1995 ↓, s. 221.
- ↑ Eysymontt 2011 ↓, s. 610.
- ↑ Eysymontt 2011 ↓, s. 982.
- ↑ a b c d e f g h i j k Zbigniew Łabęcki, Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Podwale 64. zabytek.pl, 1980. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1041.
- ↑ Postanowienie Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z 30.12.1991 r. w sprawie rejestracji tytułu wydane spółce Norpol-Press.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jolanta Gromadzka, Ewa Jóźwik: „Powstanie i rozwój wrocławskiego Podwala w XIX wieku” w: Architektura Wrocławia Tom I Dom. Wrocław: Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, 1995.
- Jan Harasimowicz (red.): Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.