Karol Jancewicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karol Jancewicz
Charles Jancewicz
Data i miejsce urodzenia

ok. 1793-1795
Warszawa lub woj. wileńskie

Data i miejsce śmierci

26 kwietnia 1881
Ipswich

Zawód, zajęcie

baron, żołnierz, działacz emigracyjny, przedsiębiorca

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal św. Heleny (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Nagrobek Karola Jancewicza i Elizabeth Jancewcz na Ipswich Old Cemetery w Suffolk, Wielka Brytania

Karol Jancewicz, także Charles Jancewicz (ur. ok. 1793[1]-1795[2] w Warszawie lub w woj. wileńskim[3], zm. 26 kwietnia 1881 w Ipswich[4]) – napoleończyk, oficer powstania listopadowego, działacz emigracyjny, przedsiębiorca; kawaler Złotego Krzyża Orderu Virtuti Militari, baron.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził ze Żmudzi, z rodziny szlacheckiej[5]. Służył w Wojsku Polskim Księstwa Warszawskiego[6]. Brał udział w wyprawie Napoleona na Moskwę w roku 1812 (m.in. przebywał w Moskwie w czasie pożaru tego miasta[7]), po upadku której dostał się do niewoli rosyjskiej. W bliżej nie ustalonych okolicznościach zbiegł, a następnie przedostał się do Francji, gdzie wstąpił w szeregi armii francuskiej[7]. Według legendy, otrzymał Krzyż Legii Honorowej (lub medal) od samego Napoleona, który miał zdjąć ów krzyż z własnej piersi i uhonorować nim Jancewicza[7]. W kampanii napoleońskiej Karol Jancewicz otrzymał wiele ran, m.in. był raniony szablą w twarz, a pozostała po tym urazie blizna stanowiła swego rodzaju znak rozpoznawczy Jancewicza w późniejszych latach[7].

W powstaniu listopadowym służył początkowo jako porucznik (od 21 grudnia[6]), następnie jako kapitan (15 czerwca) i major w 2 Pułku Mazurów[5]. 4 października 1831 r. otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari[8]. Następnego dnia przekroczył granicę pruską[6] z armią gen. Macieja Rybińskiego.

Po upadku powstania wyemigrował na zachód Europy (m.in. do Bourges, Poitiers, Besançon, Rufféc, Paryża, Londynu, Jersey, Ipswich). Był współautorem aktu Konfederacji Narodu Polskiego[5], ogłoszonego w Paryżu, w dniu 25 lutego 1836, tj. w piątą rocznicę bitwy grochowskiej. Konfederacja została zawiązana w celu zjednoczenia całej emigracji polskiej i połączenia wysiłków zmierzających do odzyskania przez Polskę niepodległości[9]. W listopadzie 1836 został wydalony do Anglii[6]. W roku 1837 wstąpił do Komisji do Zbadania Finansów Rady Gospodarczej w Szwajcarii; był także członkiem Ogółu Londyńskiego oraz członkiem Zjednoczenia gminy Westminster w Londynie, w którym tymczasowo pełnił funkcję sekretarza[5]. W 1838 opublikował odezwę „Ogół Londyński do Emigracji Polskiej”[10]. Także w Londynie wstąpił w struktury Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (lipiec 1846), lecz już w roku następnym, wyrokiem Sądu Bratniego w Lyonie, został wykreślony z listy członków za nieszanowanie woli większości (11 października 1847)[5].

W czasie wojny krymskiej współorganizował polski oddział dla wsparcia wojsk sułtana przeciwko Rosji[11]. W marcu 1858 r. został uhonorowany przez francuskiego wicekonsula Medalem św. Heleny, ustanowionym dla żołnierzy walczących pod sztandarami Napoleona I[12]. Otrzymał ponadto dwa inne medale[7].

Inskrypcja-wiersz na nagrobku Karola Jancewicza

W Wielkiej Brytanii był znany jako Charles Jancewicz[4]. Po kilkukrotnych nieudanych próbach otrzymania brytyjskiego obywatelstwa (1855-1859), uzyskał naturalizację w dniu 12 grudnia 1866 r[13][3]. Ostatnie lata życia spędził w angielskim Ispwich, gdzie posiadał czynne prawo wyborcze oraz kilka nieruchomości[2]. Po raz pierwszy ożenił się w roku 1844 w kolegiacie westminsterskiej, w Londynie[14]. Po śmierci pierwszej żony ożenił się po raz drugi: 12 sierpnia 1851 zawarł w Lambeth związek małżeński z Angielką Elizabeth Taylor[15] (1810-1880), z którą adoptował w szpitalu w Saint Helier[16] córkę Honorę.

Zmarł 26 kwietnia 1881 roku. Został pochowany na Ipswich Old Cemetery w Suffolk[4]. Z inicjatywy Honory Ryan wykonano na kamieniu nagrobnym w języku angielskim inskrypcję-wiersz opiewający jej ojca i Polskę.

Po śmierci Jancewicza, na łamach The Ipswich Journal (30 kwietnia 1881) ukazał się nekrolog zatytułowany An Eventful Life, poświęcony pamięci polskiego barona.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według inskrypcji na nagrobku oraz według nekrologu zamieszczonego na łamach Edinburgh Evening News (2 V 1881), Karol Jancewicz żył 88 lat (a więc mógł urodzić się w roku 1793).
  2. ↑ a b Charles & Elizabeth Jancewicz, „Flickr” [dostęp 2018-04-08] (ang.).
  3. ↑ a b Archiwum brytyjskiego Home Office, dokumenty oznaczone sygnaturą HO/1/136/5286 i datowane na 12 grudnia 1866 r.
  4. ↑ a b c Martin Nicholson's Cemetery Project [online], www.martin-nicholson.info [dostęp 2018-04-08].
  5. ↑ a b c d e Marian Tyrowicz, Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1863. Przewodnik biobibliograficzny, Warszawa 1964, s. 244.
  6. ↑ a b c d Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. II, Warszawa 1996, s. 188.
  7. ↑ a b c d e An Eventful Life, „The Ipswich Journal”, 30 kwietnia 1881, s. 5.
  8. ↑ Janusz Stankiewicz, KAWALEROWIE ORDERU VIRTUTI MILITARI [online], www.stankiewicze.com [dostęp 2018-04-10] [zarchiwizowane z adresu 2008-05-06].
  9. ↑ Postępowa publicystyka emigracyjna 1831-1846. Wybór źródeł, 1961, s. 267.
  10. ↑ Karol Jancewicz, Ogol Londynski do Emigracji Polskiej, impr. Bourgogne et Martinet, 1838 [dostęp 2018-04-08] (pol.).
  11. ↑ Death of a Polish veteran, „Edinburgh Evening News”, 2 maja 1881.
  12. ↑ La Médaille de Ste.-Hélène, „Chronique de Jersey”, 20 marca 1858.
  13. ↑ Mieczysław Paszkiewicz, Polacy naturalizowani w Wielkiej Brytanii w XIX wieku, Buenos Aires - Paryż 1966.
  14. ↑ Registration Marriage Index, 1837-1915
  15. ↑ London Metropolitan Archives; London, England; Church of England Parish Registers, 1754-1931; Reference Number: p85/jna3/046
  16. ↑ A history of Gloucester Street - theislandwiki [online], www.theislandwiki.org [dostęp 2018-04-09] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karol_Jancewicz&oldid=71787632”