Karpaccy górale
 Strona tytułowa pierwszego wydania dzieła | |
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka |
życie Hucułów |
| Typ utworu | |
| Data powstania |
1840 |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1843 |
| Wydawca | |
Karpaccy górale – dramat romantyczny[1] Józefa Korzeniowskiego, po raz pierwszy wydany w 1843 roku w Wilnie nakładem Józefa Zawadzkiego.
Geneza dzieła[edytuj | edytuj kod]
Dramat powstał w Charkowie[2] po rzekomej wizycie autora w Karpatach i miał być inspirowany prawdziwym wydarzeniem, tj. zabójstwem strzelca przez młodego górala w akcie odwetu[3], jednak zdaniem Wiktora Hahna fabuła dzieła jest całkowicie fikcyjna[4]. Dzieło Karpaccy górale, którego alternatywny tytuł nadany przez brzmiał Rekrut było ukończone w 1840 roku[5][6].
Recepcja[edytuj | edytuj kod]
Dzieło zostało po raz pierwszy wystawione na scenie 2 czerwca 1844 roku[5] we Lwowie, tekst został okrojony z detali związanych z kulturą niemiecką[7]. Karol Szajnocha zamieścił pozytywną recenzję spektaklu na łamach „Gazety Lwowskiej”[7].
Zdaniem Henryka Galle, dramat Karpaccy górale przypomina w pewnych elementach Zbójców Friedricha Schillera[8] i jest dziełem o wysokich walorach artystycznych[9]; uważał go za jedno ze szczytowych osiągnięć pisarza obok dzieł Żydzi czy Panna mężatka[10].
Dramat został przełożony na język rosyjski[11] i czeski (przekład Jakuba Rydvana pt. Zbojník[12] oraz Jaroslava Simonidesa pt. Karpatští horalé[13]). Wydanie krytyczne tekstu dramatu ukazało się pod redakcją Wiktora Hahna w 1928 roku w serii Biblioteka Narodowa[5].
Najbardziej znaną jego częścią jest pieśń Czerwony płaszcz, która później zdobyła sławę jako Czerwony pas. Stanisław Moniuszko przed napisał muzykę do wersji scenicznej dramatu[14]; dzieło zostało wystawione z jej towarzyszeniem przed 1846 rokiem w Wilnie[15]. Na podstawie Karpackich górali w roku 1915 nakręcono film o tym samym tytule.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Joshua First: Ukrainian Cinema. Belonging and Identity during the Soviet Thaw. London • New York: I. B. Tauris, 2015, s. 86. ISBN 978-1-78076-554-9.
- ↑ Władysław Bieńkowski: Album pisarzy polskich. Warszawa: Wydawnictwo Sztuka, 1956, s. 51.
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 66–67.
- ↑ Wiktor Hahn. W sprawie genezy „Karpackich górali” Józefa Korzeniowskiego. „Pamiętnik Literacki”. 26, s. 502–503, 1925.
- ↑ a b c Korzeniowski. [w:] Encyklopedia Gutenberga online [on-line]. [dostęp 2018-10-22].
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 64.
- ↑ a b Galle 1903 ↓, s. 65.
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 72.
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 70.
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 97.
- ↑ Galle 1903 ↓, s. 66.
- ↑ Jan Korzenny: Dramat polski na scenie czeskiej do otwarcia Teatru Narodowego. Ostrava: Pedagogická Fakulta v Ostravĕ, 1975, s. 37.
- ↑ Šlechtická vesnice ; Spekulant ; Karpatští horalé. WorldCat. [dostęp 2018-10-22].
- ↑ Stanisław Moniuszko. Polish Music Center. [dostęp 2018-10-22].
- ↑ Zbigniew Krawczykowski: Halka. Teatr Wielki w Warszawie, 1965, s. 19.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Galle: Józef Korzeniowski. Jego życie i pisma. Charakterystyka literacka. Warszawa: Nakładem i drukiem M. Arcta, 1903, seria: Książki Dla Wszystkich.