Kielichowiec (roślina)

Kielichowiec
	; Morfologia kielichowca wonnego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	magnoliowe
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	kielichowcowate
Rodzaj	kielichowiec
	Nazwa systematyczna
	Calycanthus L.; Syst. Nat. ed. 10. 1053, 1066, 1371. 7 Jun 1759 (nom. cons.)
	Typ nomenklatoryczny
	C. floridus L.
Synonimy
	Butneria Duhamel;
	Butneria Duhamel;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kielichowiec (Calycanthus) – rodzaj roślin należący do rodziny kielichowcowatych (Calycanthaceae Lindl.). Według The Plant List w obrębie tego rodzaju znajdują się 4 gatunki^[4] – 3 z nich występują naturalnie w Ameryce Północnej^[3], natomiast jeden (kielichowiec chiński) rośnie endemicznie w Chinach^[5]. Liście, kora i drewno wydzielają silny aromat^[6]. Bywają uprawiane jako ozdobne.

Nasiona zawierają trujący alkaloid – kalikantynę o budowie i działaniu podobnym do strychniny^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Zrzucające liście krzewy o wyprostowanym pokroju, osiągające do 4 m wysokości^[8]. Młode gałązki są mniej lub bardziej czworokątne w przekroju poprzecznym^[6].
Liście: Naprzeciwległe, pojedyncze, eliptyczne do jajowatych, całobrzegie, z wierzchu ciemnozielone i szorstkie^[8]. Są pierzasto unerwione. Osadzone na ogonkach liściowych. Nie mają przylistków^[6]. Liście są zrzucane zimą. Same krzewy opisywane są jako gęsto ulistnione^[8].
Kwiaty: Promieniste, obupłciowe, pojedyncze, rozwijają się na szczytach pędów, są relatywnie duże i zazwyczaj pachnące (zapach opisywany jest jako podobny do aromatu truskawek lub ananasa^[8]). Składają się z 15–30 mięsistych listków okwiatu, zachodzących na siebie i spiralnie rozmieszczonych na dnie kwiatowym^[6]. Płatki są kasztanowate do ciemnoczerwonobrązowych^[8]. Pręcików jest 10–20, ułożonych spiralnie, z krótkimi i owłosionymi nitkami. Pylniki są dwukomorowe i zewnątrzpylne (główka odwrócona na zewnątrz). Prątniczków jest 11–25, są owłosione. Zalążnia górna składa się z 10–35 wolnych owocolistków – każdy zawierający dwie całkowicie odwrócone komory^[6]^[8].
Owoce: Owocostany złożone z licznych niełupek o kształcie od podłużnego do eliptycznego^[6]. Nasiona do 6 mm długości^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów z podrodziny Calycanthoideae Burnett w obrębie rodziny kielichowcowatych Calycanthaceae. Rodzina ta jest kladem bazalnym rzędu wawrzynowców z kladu magnoliowych, będących jedną ze starszych linii rozwojowych okrytonasiennych^[1].

W niektórych ujęciach gatunek azjatycki – Calycanthus chinensis wyodrębniany bywa do osobnego, monotypowego rodzaju Sinocalycanthus (jako S. chinensis)^[8].

Lista gatunków^[4]

Calycanthus brockianus Ferry & Ferry f.
Calycanthus chinensis (W.C.Cheng & S.Y.Chang) P.T.Li – kielichowiec chiński
Calycanthus floridus L. – kielichowiec wonny
Calycanthus occidentalis Hook. & Arn. – kielichowiec zachodni

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne. Wysuszona aromatyczna kora kielichowca wonnego wykorzystywana była jako przyprawa – substytut cynamonu^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b Calycanthus. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2016-07-18]. (ang.).
↑ ^a ^b Calycanthus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-18]. (ang.).
↑ ^a ^b Calycanthus. The Plant List. [dostęp 2016-07-17]. (ang.).
↑ Calycanthus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Calycanthus. Plantes & botanique. [dostęp 2016-07-18]. (fr.).
↑ LewisL. Nelson LewisL. i inni, Handbook of poisonous and injurious plants, wyd. 2, New York: New York Botanical Garden, 2007, s. 106-107, ISBN 978-0-387-31268-2, OCLC 77537459 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 72. ISBN 0-333-73003-8.
↑ D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 118. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).

[ing-2] Calycanthus. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2016-07-18]. (ang.).

[northamerica-3] Calycanthus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-18]. (ang.).

[tpl-4] Calycanthus. The Plant List. [dostęp 2016-07-17]. (ang.).

[china-5] Calycanthus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-18]. (ang.).

[peb-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Calycanthus. Plantes & botanique. [dostęp 2016-07-18]. (fr.).

[7] LewisL. Nelson LewisL. i inni, Handbook of poisonous and injurious plants, wyd. 2, New York: New York Botanical Garden, 2007, s. 106-107, ISBN 978-0-387-31268-2, OCLC 77537459 .

[philips-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 72. ISBN 0-333-73003-8.

[mabberley-9] D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 118. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]