Kornikarz jodłowy
| Zeteotomus brevicornis | |||
| (Erichson, 1839) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kornikarz jodłowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Kornikarz jodłowy[1] (Zeteotomus brevicornis) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje zachód palearktycznej Eurazji.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1839 przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona pod nazwą Leptacinus brevicornis. Jako miejsce typowe wskazano Austrię[2][3]. W jego obrębie wyróżnia się dwa podgatunki[4] – oprócz nominatywnego także Zeteotomus brevicornis cephallenicus, opisany w 1983 roku z Cefalonii przez Arnaldo Bordoniego pod nazwą Metoponcus brevicornis cephallenicus[3][5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wąskim, mocno wydłużonym, lekko spłaszczonym ciele długości od 5,5 do 7,5 mm. Głowa jest niemal prostokątna w zarysie, czarna z czerwonobrunatnymi czułkami i głaszczkami, pozbawiona mikrorzeźby, niezbyt gęsto pokryta wyraźnymi, podłużnymi, ku tyłowi coraz mniejszymi punktami. Przedplecze jest nieco węższe od głowy, w zarysie prawie owalne, błyszcząco czarne, podobnie jak głowa pozbawione mikrorzeźby i pokryte podłużnymi, ku tyłowi coraz mniejszymi punktami. Na grzbietowe rzędy przedplecza składają się po dwie, trzy, rzadko cztery jamki. Bo bokach przedplecza leży para S-kształtnych bruzd. Podgięcia przedplecza mają górne krawędzie rozdzielone w przedniej części na dwie listewki, z których górna ma rynienkowate wyżłobienie. Pokrywy są błyszcząco brunatne, lekko sklepione, niewyraźnie pomarszczone, śladowo mikrorzeźbione, pokryte delikatnym i rozproszonym punktowaniem. Barwa krótkich odnóży jest żółtobrunatna. Błyszcząco czarny odwłok pokrywa delikatne i silnie rozproszone punktowanie[6].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zamieszkuje lasy z udziałem jodły. Larwy i postacie dorosłe są drapieżnikami wyspecjalizowanymi w żerowaniu na jajach, larwach i poczwarkach kornikowatych z gatunków jodłowiec krzywozębny i jodłowiec kolcozębny. Bytują pod korą obumierających jodeł w korytarzach swoich ofiar, a spotykane bywają także w chodnikach larw rębaczy[7][6]. Szczyt pojawu postaci dorosłych ma miejsce jesienią, a wylęg larw wiosną[6][1].
Gatunek zachodniopalearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Grecji i Turcji[8]. Wszędzie jest rzadko i lokalnie spotykany[7]. W Polsce podawany jest z Gór Bardzkich, Ojcowskiego Parku Narodowego, Gór Świętokrzyskich, Beskidu Śląskiego, Pienin, Roztocza, Beskidu Niskiego i Bieszczadów; ponadto odnaleziony został w napływkach na Dolnym Śląsku[9]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[10]. Z. b. cephallenicus jest endemitem greckiej wyspy Kefalinia[5][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
- ↑ W.F. Erichson: Die Käfer der Mark Brandenburg. Vol. 1, Part 2. Berlin: F.H. Morin, 1839, s. 385–740.
- ↑ a b c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
- ↑ Zeteotomus brevicornis (Erichson, 1839). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-29].
- ↑ a b Zeteotomus brevicornis subsp. cephallenicus (Bordoni, 1983). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-29].
- ↑ a b c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
- ↑ Zeteotomus brevicornis subsp. brevicornis (Erichson, 1839). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-24].
- ↑ podgatunek: Zeteotomus brevicornis brevicornis (W.F. Erichson, 1839). [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-28].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.