Ksawery Karnicki
 Kościesza | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 sierpnia 1750 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Ksawery Karnicki, prawdopodobnie herbu Kościesza[1] (ur. 13 sierpnia 1750 w województwie nowogródzkim[2], zm. 1801 w Cherbourgu) – polski podróżnik, wielorybnik, pierwszy Polak, który przybył do Australii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ksawery Karnicki urodził się w województwie nowogródzkim, w Wielkim Księstwie Litewskim, które w owym czasie było równoprawnym członkiem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1774 roku wyemigrował do Ameryki Południowej, a następnie z Chile poprowadził wyprawę wielorybniczą do Australii[2]. Szczegółowe miejsca jego pobytu i działalność nie jest znana. Na kontynencie przebywał do 1791 roku. Z Australii kolejno przybył do Marsylii[2]. Zmarł we francuskim portowym mieście Cherbourg w 1801[3][4][5][6].
Pamiętniki podróżnika spisane w latach 1785–1791, zostały przewiezione do Polski i przechowywał je Józef Brzozowski[2], jednak nie zachował się ani oryginał, ani żadna kopia. Rękopis mógł ulec zniszczeniu w czasie II wojny światowej[3].
Karnicki prawdopodobnie współpracował z Pawłem Michałem Mostowskim herbu Dołęga (1721-1781), uczestnikiem konfederacji barskiej, który wyemigrował do Francji, gdzie w 1774 zakupił majątek ziemski pod Paryżem i ogłosił się księciem[4][7]. W czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych Mostowski deklarował poparcie dla zniewolonych kolonii w zamian za księstwo „Hrabstwo Mostów” lub „Nowa Polska” na Florydzie, w Wirginii lub Karolinie, gdzie miał sprowadzić wielu Polaków. Kolonia ta miała być zarządzana przez niego i Karnickiego. Domagał się też dla obu miejsca w Kongresie, odrębnej jurysdykcji, dziedzicznej władzy i osobnego wojska. Księstw miało być więc związane z koloniami amerykańskim tylko dzięki miejscom w Kongresie[7][1][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kujawińska Courtney 2013 ↓, s. 156.
- ↑ a b c d Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 206.
- ↑ a b Paszkowski 1962 ↓, s. 21.
- ↑ a b Kujawińska Courtney 2013 ↓, s. 155.
- ↑ Janusz Rokiciński: Śladem Polskich Orłów. Kociewiak.pl. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ Polska praca podróżnicza. „Informator Urzędowy Powiatu Gnieźnieńskiego”, 1934-08-03.
- ↑ a b Tazbir 2005 ↓, s. 350–353.
- ↑ Kowalski 2005 ↓, s. 151.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lech Paszkowski: Polacy w Australii i Oceanii 1790-1940. Londyn: 1962.
- Krystyna Kujawińska Courtney, Izabella Penier, Sumit Chakrabarti: The Post-marked World: Theory and Practice in the 21st Century. Cambridge Scholars Publishing, 2013. ISBN 978-1443849401.
- Janusz Tazbir: Polacy na Kremlu i inne historyje. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-207-1795-7.
- Marek Arpad Kowalski: Kolonie Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2005. ISBN 83-11-10285-6.