La Sultane (1932)
 Sylwetka okrętu typu Argonaute | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
5 lutego 1931 |
| Wodowanie |
5 sierpnia 1932 |
 Marine nationale
| |
| Wejście do służby |
20 maja 1935 |
| Los okrętu |
sprzedany na złom 27 grudnia 1946 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
63,4 m |
| Szerokość |
6,4 m |
| Zanurzenie |
4,24 m |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1300 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w. |
| Sensory | |
| hydrofony | |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm 9 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 × 550 mm |
| Załoga |
41 |
La Sultane (Q177) – francuski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z pięciu jednostek typu Argonaute. Okręt został zwodowany 5 sierpnia 1932 roku w stoczni Schneidera w Chalon-sur-Saône, a w skład Marine nationale wszedł 20 maja 1935 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej „La Sultane” weszła w skład marynarki Wolnych Francuzów. W grudniu 1946 roku okręt został sprzedany na złom.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
„La Sultane” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1929 roku[1][2]. Okręt, zaprojektowany przez Eugène’a Schneidera i Maxime’a Laubeufa, należał do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3][5].
„La Sultane” zbudowana została w stoczni Schneidera w Chalon-sur-Saône[4][6]. Stępkę okrętu położono 5 lutego 1931 roku[7][a], a zwodowany został 5 sierpnia 1932 roku[3][4][b].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
„La Sultane” była średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[3]. Długość między pionami wynosiła 63,4 metra, szerokość 6,4 metra i zanurzenie 4,24 metra[4][6][c]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 630 ton, a w zanurzeniu 798 ton[3][4][d]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne Schneider-Carels o łącznej mocy 1300 KM[2][4]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][8]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][9][e]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][f]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6].
Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6]. Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][g]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[6].
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][4][h].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„La Sultane” weszła do służby w Marine nationale 20 maja 1935 roku[7]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q177[6]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 17. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli okrętów podwodnych w Bizercie (wraz z siostrzanymi jednostkami „Aréthuse”, „Atalante” i „La Vestale”)[10]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. J.A.G. Mottez[10]. W czerwcu 1940 roku okręt nadal znajdował się w składzie 17. dywizjonu, przechodząc remont w Bizercie (miał trwać do 21 lipca), a jego dowódcą był kpt. mar. J.M. Madec[11][12]. W listopadzie 1940 roku rozbrojona we wrześniu w myśl postanowień zawieszenia broni jednostka znajdowała się w Tulonie pod kontrolą rządu Vichy[13].
9 grudnia 1940 roku okręty podwodne „Archimède”, „Aréthuse”, „La Sultane” i „La Vestale” wypłynęły z Tulonu do Dakaru w eskorcie awiza „Commandant Bory”, by via Oran dotrzeć 16 grudnia do Casablanki[14].
Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej, w grudniu 1942 roku „La Sultane” weszła w skład marynarki Wolnych Francuzów[6][15]. W 1943 roku okręt poddano modernizacji, w wyniku której zamiast wkm kal. 13,2 mm zamontowano pojedyncze działko przeciwlotnicze Oerlikon kal. 20 mm L/70[6]. 1 września 1944 roku „La Sultane” (pod dowództwem por. mar. Javouheya) wraz z brytyjskim okrętem podwodnym HMS „Upstart” (P65) wyszły z La Maddaleny w rejs do Marsylii, w eskorcie amerykańskich ścigaczy okrętów podwodnych USS PC-546 i USS PC-591[7]. 10 września oba okręty podwodne udały się w podróż powrotną, tym razem eskortowane przez USS PC-1597[7].
27 grudnia 1946 roku jednostka została sprzedana na złom[6][7][i].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w styczniu 1930 roku.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że okręt został zwodowany 2 sierpnia 1932 roku, natomiast Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że wodowanie odbyło się 9 sierpnia 1932 roku.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 80 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,61 metra.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 565/787 ton, zaś McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje 565/800 ton.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 39 ton paliwa.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okręcie zainstalowano karabin maszynowy kalibru 8 mm.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 48 osób.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Rohwer 1944 ↓ podają, że okręt został 9 maja 1944 roku zatopiony na Morzu Śródziemnym przez niemiecki patrolowiec.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
- ↑ a b Parkes 1934 ↓, s. 203.
- ↑ a b c d e f g h Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
- ↑ a b c d e f g h i j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
- ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2020 ↓.
- ↑ a b c d e Helgason 2020 ↓.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 80.
- ↑ a b Kindell 1939 ↓.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 225.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 403.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: ARGONAUTE 2nd class submarines (1932-1935). Navypedia. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: FR La Sultane. Allied Warships. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, DECEMBER 1940 (Part 1 of 2) Sunday 1st – Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1944, Mai. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-15]. (niem.).
